De Molen van Ham, ook Hammolen genaamd, is een watermolen van het onderslagtype op de Herk in de Hamstraat 58.

Hij was de banmolen van de heer van Hoepertingen. 
De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 7 oktober 1846 de vastgestelde pegelhoogte van 1,219 meter goed. De toenmalige eigenaar was Livin Thebisse.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Thebisse Livinus, molenaar te Hoepertingen
- 1849, verkoop: Vannitsen Gerardus, landbouwer, later molenaar, te Hoepertingen
- 1853, verkoop: Mans Hubertus, molenaar te Geetbets
- 1854, verkoop: Mans Henri (en compagnie), molenaar te Hoepertingen
- 1855, verkoop: Mans-Billen Henri, molenaar te Hoepertingen
- 1872: de kinderen
- 1876, verkoop: Vanschoonbeek Bartholeyns, landbouwer (later molenaar) te Hoepertingen
- 1903: weduwe en kinderen
- 1912, verkoop: Plevoets-Vanschoenbeek Joseph, molenaar te Hoepertingen
- 1925, verkoop: Martens-Vandercapellen Maria Joseph, molenaar te Hoepertingen
- 1972, verkoop: Martens Ivo Jozef (voor 1/6), Guido Henri (voor 1/6), Marina Albertina (voor 1/6), Nico Jean (voor 1/6), Daniël Bertrand (voor 1/6) en Bruno Ivo (voor 1/6), te Hoepertingen
- 2014, eigenaar: Martens Nico

De molen werd in 1855 gedeeltelijk herbouwd. Er werd een benzinemotor geplatst in 1912, maar er werd ook nog met waterkracht gemalen. In 1925 werd de molen hersteld, waarbij bakstenen, eiken balken en dakpannen van de dan afgebroken kluis van Helshoven werden gebruikt.

De molen werd in 1972 buiten gebruik gesteld.
Het gebouw is thans in gebruik als woning.

Het houten onderslagrad en het binnenwerk werden in 1972 verwijderd. Het sluiswerk op de Herk was tot 2000 nog gedeeltelijk aanwezig.

De provincie Limburg voerde rond 2000, op aangeven van de Afdeling Water van Aminal, belangrijke werkzaamheden uit. De stuw, die een verval teweegbracht van 1,20 meter, werd verlaagd met ongeveer een halve meter, zodat de val aan de molen beperkt werd tot ongeveer 80 cm. Deze val werd gesplitst in zes bekkentrapjes van ongeveer 12 cm. Ondertussen werd een bijkomend knelpunt geschapen door de brug onder de gewestweg die vervangen werd door Bruggen en Wegen juist stroomopwaarts van de molen te laag in te planten, zodat een nieuwe val van ca. 40 cm ontstond. Hiervoor werden tijdens de uitvoering van de werken aan de molen nog eens drie bijkomende v-vormige bekkentrapjes ingericht. Door deze aanpassingswerken is de toekomst van de molen erg gehypothekeerd: hij zal niet meer maalvaardig kunnen worden gemaakt.
 
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Molen: Hoepertingen (Borgloon, Limb.,), Hammolen - watermolen met (verwijderd) houten onderslagrad
Bouwheer & ontwerper: Provincie Limburg, 3de Directie, Afd. 3.1. - Infrastructuur, Sectie 3.1.2. - Wegen, Hasselt
Opdracht: Bouw van een vistrap met aanpassingswerken op de Herk nr. 35, van 2de cat. t.h.v. de gewestweg N79 - Hamstraat, Hoepertingen; cat. 00 of 01; 40 werkdagen
Plaats aanbesteding: Provincie Limburg, Blok A, Univer-siteitslaan 1, Hasselt
Offertes: Geuens Helena, Mol, € 58.966,21; Jonkmans Jean, Diepenbeek, € 82.007,24
Toewijzing: Geuens Helena, Mol

Literatuur

Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
Veerle Jacobs e.a., "Molens in Sint-Truiden - Gingelom - Borgloon", Tongeren, Werkgroep Molenzorg Zuid-Limburg, 1983.
"Watermolens in Hoepertingen", in: Grepen uit het dorpsverleden van Hoepertingen. Driemaandelijkse bijdrage van de Geschiedkundige Kring Hoepertingen, jg. 12 (1987), nr. 4(dec.);
Eduard Van Ermen, Het kaartboek van Averbode 1650-1680, Brussel, Gemeentekrediet, 1997.
J. Smeets, "Historische nota i.v.m. de Kapel van Helshoven". Dossier Afdeling Monumenten en Landschappen.
D. Pauwels, F. Schlusmans, met medewerking van E. Muyldermans & J. Rombouts, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout, 1999.