|
Gazette van Gend, 6, 10 en 13 december 1787
Maarke - Te huur: de graanwatermolen “Te Borgt”
Te huur aangeboden bij de baljuw Thienpont in zijn hoedanigheid van ontvanger: een schone en welgelegen graanwatermolen, genaamd “Molen te Borgt”, gelegen binnen Maarke op de Maarkebeek, op drie kwartier gaans van de stad Oudenaarde. De molen, met het woonhuis daar annex, is helemaal nieuw gebouwd in steen en met schaliën bedekt. Met schuren en stallingen is het erf (meers, weide en zaailand).
-----------------
Verhaal over de vondst van een gietijzeren kanonskogel
20-25 jaar geleden, tijdens de restauratie van de Ter Borchtmolen, werd door de toenmalige eigenaar Jonkheer D'hoop de Synghem een gietijzeren kanonskogel aangetroffen (1).De watermolen is gelegen op de Maarkebeek, zo'n 700 m westwaarts van de kerk, nabij de wijk Ter Borcht. Volgens de overlevering zou de molen in de 12de eeuw geschonken zijn door Arnaud van Oudenaarde aan de abdij van Ename, samen met nog twee andere watermolens in de buurt (2). In de tweede helft van de 16de eeuw was de molen in bezit van de graaf van Lalaing. Olivier Ketele pachtte ze toen voor 8 mud en 6 halsters koren per jaar. In 1912 werd er een stoommachine geplaatst, maar die is intussen reeds verdwenen.
De vondst
Het projectiel is vervaardigd uit massief gietijzer door middel van een dubbele gietmal. Kenmerkend is de aanwezigheid van een malnaad, een dunne licht verheven naad rond de omtrek van de kogel. De kogel heeft een diameter van 98 mm en een gewicht van 3,9 kg. Aan de hand van het gewicht kan de kogel in verband gebracht worden met een Franse 8 ponder bestemd voor veldgeschut. De 8-ponder werd samen met de 32-, 24-, 16-, 12- en 4-ponder geïntroduceerd bij de hervormingen van de artillerie door Louvois in 1679 en zal in gebruik blijven tot in de eerste helft van de 19de eeuw.
(1) Mondelinge mededeling M. Vuylsteke
(2) P. Bauters, 1986, 38.
½ bunder groot. Vrij in gebruik vanaf 15 januari 1788.
Literatuur
Archieven
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren van Maarke (1573), f° 3 r°-v°.
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale Poppkaart (ca. 1855)
Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 6, 10 en 13 december 1787
Werken
Clothaire De Deken, "Drie kinderen lieten het leven rond de molens van Maarkedal", in: Heemkring Maarkedal, 1998, nr. 6, p. 18;
Clothaire De Deken, "Speculaties en zekerheden rondom de Romansmolen te Maarke", Businarias 4, I, 1998, p. 24-25;
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974;
Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004;
Robert Desart, "Les Moulins à Eau du Hainaut et des Flandres", Soignies, Lemaire, 1968, p. 111.
P. Crombé, "Archaelogisch inventaris Vlaanderen, Band VIII - Maarke-Kerkem", Gent, 1987.
M. Verbeeck & A. Tack, "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde", Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N2, Brussel - Turnhout, 1998.
Mailbericht Maarten Osstyn, Adegem, 05.05.2014.
Persberichten
JV/EDP/FDV, "Weer watersnood in Vlaamse Ardennen", in: Het Nieuwsblad, 13.01.2004.
JVW, "Overstromingsgebieden op Maarkebeek", Het Nieuwsblad, 29.11.2011.
"Maarkedal Borgtstraat 4 - 9680 Maarkedal", huistekoopin. be
Maarke en de abdij van Ename
Rijksarchief Gent, Abdij van Ename
- nr. 1787. Denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1532, 1 stuk
- nr. 1788. Diverse stukken betreffende het denombrement van de heerlijkheid Maarke, 1617-1619, 3 stukken
- nr. 1789. Uittreksel uit het rente- en cijnsboek van de abdij m.b.t. Maarke, z.d., 1 stuk
- nr. 1790. Akte van ridder Louis Bertaus, waarbij hij de schenking aan de abdij goedkeurt van een partij weidegrond te Maarke, 21 mei 1260, 1 charter
- nr. 1791. Akte van Arent, heer van Maarke, m.b.t. het delven van een gracht op een erf van de abdij te Maarke, 21 oktober 1327, 1 charter
- nr. 1792. Akte van Robrecht van Rocquenghien, heer van Kerkem, m.b.t. een overdracht van goederen aan de abdij te Kerkem door Simon van Lalaing, 12 mei 1470, 1 charter.
- nr. 1795. Diverse pachtcontracten, 15de-18de eeuw, 1 bundel
- nr. 1800. Stukken i.v.m. een proces voor de Raad van Vlaandere van de abdij ende grote landeigenaars en pachters te Maarke tegen de wethouders van Maarke i.v.m. de vaststelling van de prijs van gronden en belastingen, 1726 (met bijlagen en retroacten), 1 bundel
|
Maarke-Kerkem (Maarkedal), Oost-Vlaanderen
