De Doornbroekmolen of Kostersmolen is een stenen graanwindmolen, type bergmolen, op de oostelijke hoek van de Gentweg en de Tolstraat.
Op 28 april 1774 werd octrooi verleend "pour l'érection d'un Moulin a vent à moudre grains en faveur de Pierre Joseph Morre, ......qu'il devra faire construire ladite moulin endeans l'an, a peine d'être échu du present Octroi". Dat ging niet zonder slag of stoot, want hij had al in 1771 zijn aanvraag ingediend.
Deze molen behoorde oorspronkelijk toe aan Jan Baptist Van Den Noortgate en later (tot 1827) aan diens weduwe. De stenen graanmolen ging in 1835 - bij testamentaire beslissing van 12 oktober 1827 - over op Charles Louis Van Den Noortgate, molenaar te Steenhuize-Wijnhuize. Deze laatste liet omstreeks 1850 de stenen romp drie meter opmetselen teneinde de windvang te verbeteren.
In 1857 liet Charles Louis Van Den Noortgate naast de windmolen een rosoliemolen bouwen. Vanaf 1865 werd na vereniging van de percelen, de windmolen met de molenberg, samen met de rosmolen, als één geheel beschreven.
Bij gift van 10 juli 1871 kwam de Kostersmolen in het bezit van Aimé Van Den Noorgate, landbouwer te Steenhuize-Wijnhuize. Na het overlijden van Aimé (1909) en zijn weduwe (1919), werden de goederen in 1920 onder de zes kinderen verdeeld.
Kosters molen had twee kollergangen (drie pletstenen liggen nog buiten tegen de romp). Het houten gevlucht en de molenas met de houten askop werden in 1928 verwijderd. De stenen molenromp werd later met een betonplaat afgedekt. In de romp werd een elektrische maalderij geplaatst. De staande as werd daarvoor afgezaagd boven de luizolder. Het spoorwiel met de twee lantaarns bleef in gebruik. Een ACEC-elektromotor werd boven in de kuip geplaatst. De staande as werd aangedreven via een conische overbrenging, die boven het spoorwiel werd aangebracht. Hetzelfde systeem werd toegepast voor de haverbreker, de graankuiser, de lui en de buil op de gelijkvloerse verdieping.
In 1936 verkochten de twee overblijvende zonen Karel-Jozef en Hector hun zorgenkind aan Oscar Van Den Noortgate, landbouwer te Steenhuize-Wijnhuize. Omstreeks 1947, even na de Tweede Wereldoorlog, werd de elektromaalderij stilgelegd.
Bij deling van 22 juli 1971 werd de molen toegewezen aan Abel Van Den Noortgate, handelaar te Steenhuize-Wijnhuize. De begroeide romp stond sinds 1972 als huis beschreven. De romp kwam in verval, maar werd in 2002 gerenoveerd, waarbij een nieuwe vaste Dekap op de romp kwam.
Molenaars Jan Baptist Van Den Noortgate (vanaf de oprichting) Weduwe Jan Baptist Van Den Noortgate (tot 1827) Charles Louis Van Den Noortgate (1827) Aimé Van Den Noortgate (1871) Oscar Van Den Noortgate (1936 tot 1947).
H.J. HERPELINCK, Ternat
Literatuur
Archieven Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1885 (aanvraag door Joseph Morre, 1771) Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, nr. 1897 (oprichtingsoctrooi, 1774) Gemeentearchief Herzele, Steenhuize-Wijnhuize, Archief 752 1/2: Hector Van De Noortgate begon in 1935 op de Sectie A, nr. 337 A een mechanische maalderij.
Werken Paul Bauters, "Eeuwen onder wind en wolken. Windmolens in Oost-Vlaanderen", Gent, Provinciebestuur, 1985, p. 337. Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986, p. 137 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25). "Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Eerste aflevering. De arrondissementen Aalst en Dendermonde", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XIV, 1960, 3 (Gent, 1962). H.J. Herpelinck, "Geschiedenis van Steenhuize-Wijnhuize", Steenhuize 2006, Boek 2, p. 65-67. H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007. Georges Souffreau e.a., "De molens van Herzele. Een historisch overzicht", Herzele, vzw De Hellebaard, 2009, 104 p.
Steenhuize-Wijnhuize (Herzele), Oost-Vlaan...
