De stenen Baeyensmolen is een stenen graanwindmolen, type kettingkruier, (gewitte) ronde stenen stellingmolen. Hij stond in de Sint-Margrietestraat nr. 25, ten zuiden van de kerk van Sint-Margriete.

Hij werd gebouwd in 1876 door François Antoine Baeyens-Mabesoone, maar werd voorafgegaan door een houten korenwindmolen aan de andere kant van het dorp, op de hoek van de Sint-Margrietestraat en de Sint-Margrietepolder, tegen de grens met Nederland, op 400 meter ten noordwesten van de kerk. De genoemde François Baeyens was er molenaar.

In Sint-Margriete bestond een vete tussen twee bekende families aldaar. Dat vormt wellicht de verklaring dat François Baeyens uitkeek naar een andere plaats om een nieuwe stenen stellingmolen te bouwen.

Eigenaardig genoeg werden de onderdelen van de oude standaardmolen niet hergebruikt in de genoemde stenen molen. De standaardmolen werd verkocht en verplaatst naar Sint-Kruis in Zeeland, op amper enkele kilometer van de oude standplaats. De eerste molenaar in Sint-Kruis was Camile Schutijser, die door plagerijen tegen mulder Baeyens in Sint-Maqrgriete de landbouwersfamilie Bonte met de gehele familie- en vriendenkring tot klant kreeg.

Opeenvolgende eigenaars van de stenen Baeyensmolen:
- 1875, opbouw: Baeyens-Mabesoone François, molenaar te Sint-Margriete
- 07.06.1906, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van François Baeyens)
- 31.09.1926, verkoop: De Keyser-Bonte Jan François, landbouwer te Sint-Laureins (notaris Bekaert - hofstede bestaande uit woonhuis met schuur, stallingen en onderdeel van stenen graanwindmolen)
- 20.11.1947, verkoop: De Keyser-Van Huyfte Petrus Bernardus Edouardus, landbouwer te Sint-Margriete (notaris Bauwens)
- 15.09.1985, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: a) De Kyser Adriana, b) De Keyser Angèle Sidonie en c) De Keyser Monica Edith Celina) (overlijden van Petrus De Keyser)
- 11.11.1989, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe)
- 08.01.1991, verkoop: De Baerdemaecker Carla Remonde Rita (notaris De Saegher)

De molen brandde af in een storm op 10 mei 1914. De veldwachter van St-Margriete, Charles-Louis Goossens, werd bij de brand geroepen. Hij liep daar een longaandoening op, waaraan hij op 2 juni 1914 (volgens de familie-overlevering een drietal weken na de brand) is overleden. Na de brand werd de molenromp afgeknot en ingericht als landgebouw. Het restant werd in de jaren 2000 genenoveerd.

Van het interieur resteert nog de tussenvloer van de maalderij en een bascuul.

Zie ook: Sint-Margriete, Houten Baeyensmolen (bij verdwenen molens)

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

M. Aalbregtse, "De molen van Sint-Kruis-Eiland", Mededelingen van de Heemkundige Kring West Zeeuwsch-Vlaanderen, V, 1972, 4, p. 16-18.
A. Schutijser, "De molen te Sint-Kruis bij Aardenburg", Ons Heem, XXX, 1976, 5, p. 176.
S. Collot d'Escury, "De Molens van Zeeuwsch Vlaanderen. Bijdrage tot de kennis en de geschiedenis van de windmolens in Nederland", Amsterdam, 1927, p. 54-55.
F. Weemaes, "Molens in de gemeente Hulst 1180-1980", Middelburg, 1981, p. 74.
F. Weemaes, "Vlaamse molens, geëxporteerd naar Zeeland", Molenecho's, X, 1982, 6, p. 254.
Ton Meesters, "Belgische windmolens in Nederland: een onderzoek naar verplaatste standerdmolens over de landsgrens (19e-20e eeuw"), Molenecho's, XIX, 1991, 3, p. 118.
C. Van Winkelen, nr. 15.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
John Verpaalen, "Het molenrestant te Sint-Margriete", in: Levende Molens, nov. 1985;
H. Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-T", Opwijk, 2007.
Ivan De Wilde, Groot-St. Laureins in oude foto's, 5 dln., Eeklo, Taptoe, 1990.
Paul Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Mededeling van mevr. Carine Goossens, gemeentearchivaris van Beveren en achterkleindochter van de veldwachter van Sint-Margriete, die overleed door een longaandoening ten gevolge van de molenbrand, 05.02.2007.

Mailberichten
Ton Meesters, Breda
Maarten Osstyn, Maldegem, 16.07.2016.