De Moulin de Thil (ook wel Moulin de Thy genoemd) is een watermolen met (verdwenen) bovenslagrad aan de Rue de Marais 36-38, op de Thyle.

Hij werd voor 1666 opgericht en was bezit van de nabijgelegen abdij van Villers-la-Ville. De monniken bouwden een dam in de Thyle om zo voldoende verval te krijgen voor de molen. Vlakbij was ook één van de mooiste en grootste waterbronnen van de regio gelegen, de "Fontaine du Tri Coquiet".

In 1666 werd de molen uitgebaat door de familie Dechamps en in 1672 bracht hij aan de abdij van Villers 100 gulden op. Voor 1789, vermeldt de “Sommier des baux des biens corporels” opgesteld door de nationale regie van registratie en van domeinen dat Jonet Philippe Antoine van Thil, met ingang van 1 mei 1789, de molen van Thil in de gemeente Sart-Dames-Avelines voor negen jaar in pacht krijgt. Het huurcontract is verleden voor notaris Delforge van Mellery op 28 september 1789. In dat pachtcontract zijn begrepen 9 bunders, 344 ½ roeden land tegen een jaarlijkse vergoeding van 260 gulden te betalen op 30 november.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Jonet Philippe Antoine, te Sart-Dames-Avelines
- later, erfenis: a) Jonet Théodore Joseph, "précédent" à la cour d'appel de Bruxelles, b) Jonet Joseph Célestin, te Baisy-Thy, c) Jonet Jean Martin, te Roubaix, d) Jonet Françoise, te Sart-Daems-Avelines, e) Doyen Eduard, f) Doyen Joseph, g) Doyen Maximilienne te Wavre en h) en Compagnie (overlijden van Philippe Jonet)
- 11.05.1843, verkoop: Jonet Théodore Joseph, advocaat te Brussel (notaris Berger)
- 25.03.1862, erfenis: Jonet-Jonet Dominique, de weduwe, maître de verreries te Charleroi
- 27.03.1900, erfenis: de erfgenamen (overlijden van de weduwe van Dominique Jonet)
- 18.02.1901, verkoop: Jonet Simon Dominique, eigenaar te Sart-Dames-Avelines (notaris Kumps)
- 24.08.1924, erfenis: Jonet-Leteure Omer Ghislain, eigenaar te Brussel
- 22.08.1939, erfenis: a) Jonet-Leteure Omer Ghislain, de weduwe, eigenares te Brussel en b) Jonet Guilaume Charles Simon, industrieel te Eterbeek (overlijden van Omer Jonet)

De molen had twee waterraderen en drie steenkoppels. De gebouwen bestaan nog steeds maar worden ze aangewend als hoeveruimten. Het water van de bron wordt nu onttrokken door een station van het waterleidingsbedrijf. Er stroomt dan ook geen water meer langs de molen. Rad en binnenwerk zijn verwijderd. Aan de achterzijde van het gebouw, dat voornamelijk dateert van de achttiende en negentiende eeuw is nog duidelijk te zien waar het bovenslagrad zich bevond.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 8: arrondissement Nijvel (P-Z)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 2003;
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Vincent Van Grunderbeeck, "Les moulins à eau de la Haute-Dyle", in: Le Lothier roman, Revue d'histoire publiée par le Cercle d'histoire et d'archéologie du Pays de Genappe, trimestriel, 1996, nr 1, p. 1-69, ill.;
La Wallonie au fil de l'eau. Entre Thyle et Dyle. Millenium Editions, 2002;
P. Fournay, "Sart-Dames-Avelines au fil de l'Histoire", s.l., s.d, p. 67.