Molenzorg
navigatie Menen, West-Vlaanderen
Foto van Sint-Jansmolen, Menen, Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 26.05.2013 | Database Belgische molens © Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 26.05.2013

Sint-Jansmolen
Fabiolalaan 68
8930 Menen
kadasterperceel E864
50.795673, 3.125641 (Google Maps)
Privaat
voor 1400 / 16de eeuw / 1789
Onderslag watermolen
Korenmolen, oliemolen
Imposant hoekgebouw
Houten onderslagrad (verwijderd)
Olieslagerij: nog stenen van een kollergang
Verhuurd als parkeergebouw
M: monument,
13.12.1991
Geen
Op aanvraag
51449 (allemolens.nl)

Beschrijving / geschiedenis

Voor 1400 eeuw al was er op deze plaats een watermolen.

Het watermolengebouw werd in de 16de eeuw en 17de eeuw herbouwd.

Tot in 1788 bleef de molen in het bezit van de centrale overheid.

Philippe Vanden Berghe, afkomstig uit Geluwe,  bekwam op 30 september 1788 het octrooi voor de verwerving van de molen van de Regering ("un moulin à tordre huile avec ses ustensiles et harnats situé en la Basse-Ville de Menen pres la porte te Courtrai"), voor de som van 11.783 gulden 6 schellingen 8 denieren (of 10.100 gulden wisselgeld) (zie bijlage)

Onmiddellijk liet Philippe Vandenberghe grote verbouwingswerken uitvoeren. Op de sluitsteen van de poort in de zijgevel vinden we trouwens het jaartal 1789.

Eigenaars:
- tot 1788: de Regering
- 1788, aankoop: Vandenberghe Philippe, afkomstig uit Geluwe
- 1797, eigenaar: Vandenberghe Eugène, te Menen
- voor 1834, eigenaar: Vandenberghe Philippe, eigenaar te Menen
- later, eigenaar: a) Vandenberghe Philippe, eigenaar te Menen en b) Bauwens Marie Julienne, weduwe Vandenberghe en andere kinderen
- 15.10.1845, verkoop: Petit-Porion Jan-Baptist, de weduwe, koopvrouw te Menen (notaris Castelein)
- 11.06.1856, verkoop: Petit-Vanswieten Jan-Baptist Prosper, eigenaar te Menen (notaris Van Ackere)
- 23.12.1871, verkoop: Debuysson-Lessieure Louis, de weduwe en de kinderen, te Menen (notaris Van Ackere)
- 07.11.1873, verkoop: a) Vandendriessche Leo, koopman te Moorslede en b) Stragier Hector, handelaar te Moorslede (notaris Van Ackere - watermolen)
- 13.10.1885, verkoop: Van Coppenolle Pieter August, handelaar te Kortrijk (notaris Van Ackere - watermolen)
- 29.01.1896, verkoop: Verriest-De Kimpe Achiel, handelaar te Menen (notaris Dhont - watermolen)
- 26.07.1910, verkoop: De Kimpe-Denys Henri Oscar, olieslager te Menen (notaris Lagae - watermolen met zijn waterval in werkzaamheid stellende 5 koppels moelnstenen)
- 24.03.1935, erfenis: en de kinderen, waaronder Yvonne De Kimpe (°Schaarbeek 1919, gehuwd in 1948 met Freddy Vankersbilck, briljant jublileum in 2013) (overlijden van Henri De Kimpe)

August van Coppenolle, eigenaar vanaf 1886, liet het gebouw nogmaals vergroten.

Midden juli 1893 werden vier vingers van Paul Debreyne, een jongeman, geplet tussen de kamwielen. In het hospitaal zette dokter Verhelst deze vingers af (zie bijlage).

Het rendement van de olieslagmolen werd aanzienlijk verhoogd toen Achiel Verriest-Dekimpe in 1896 een stoommachine plaatste. Aan het einde van de 19de eeuw was dit een van de meest florerende molens in de streek. Er waren niet minder dan 5 kollergangen.

Kort na 1900 werd het waterrad stilgelegd en werd de molen nog uitsluitend aangedreven door een dieselmotor. Het bedrijf werd na de Tweede Wereldoorlog stopgezet en de volledige inboedel verdween. De vroegere olieslagmolen werd herbestemd als woning. Het imposante hoekgebouw dateert grotendeels uit de 18de eeuw en is opgetrokken uit baksteen. Het is een getuige van de voor deze streek belangrijke productie van lijnzaadolie.

Het gebouw wordt thans verhuurd als parkeergebouw. Van een kollergang resteren nog de lopers.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

Te Meenen werd de verledene week een jongeling, Paul Debreyne, vier vingers vermorzeld tusschen twee tandwielen, in den watermolen van den heer Van Coppenolle. Men geleidde den ongelukkige naar het hospitaal, alwaar de verminkte vingers door den heer doktoor Verhelst afgezet werden.

Bron: Gazette van Rousselare, 22 juli 1893.

Universiteitsbibliotheek Gent, Ms. 880 (Rekening van de Staten der Provincie Van West-Vlaanderen, opgesteld door Meyne, 1790), f° 387v°-388v°.

Philippe Vanden Berghe had op 30 september 1788 octrooi bekomen voor de verwerving van de oliemolen (met name de Sint-Jansmolen in de Fabiolaan) van de Regering: "un moulin à tordre huile avec ses ustensiles et harnats situé en la Basse-Ville de Menen pres la porte te Courtrai, voor de som van 11.783 gulden 6 schellingen 8 denieren (of 10.100 gulden wisselgeld).

Le sieur Philippe Jacques Van den Berghe demeurant à Geluwe, aïant acquis du Gouvernement sur recours du quinze mai XVIIc quatrevingt huit agreés par lettres patentes d'Octroij du trente Septembre suivant, un Moulin à tordre huile avec ses ustenciles et harnats situé en la Basse Ville de Menen, près de la porte de Courtrai, pour le somme de dix mille cent florins argent de change, faisant celle de onze mille sept cent quatrevingt trois florins six sols huit deniers independamment des conditions ou léaux coûts qu'il a acquités au Bureau des taxes à Bruxelles suivant quittance du trente Octobre de lad(it)e année; de laquelle somme principale est à déduire la valeur des ustenciles et harnats dudit moulin, suivant l'art. 16. des conditions et suivant lesdites lettres patentes d'octroi, portant trois mille florins sept cent quatrevingt trois florins six sols huit deniers argent courant à païer en quatre termes, à commencer du jour de l'aggréation de la vente suivant l'art. 7. desdites conditions, et en cas de retard, sera tenu au païement des interets des capitaux écheus. Ledit Philippes Jacques Vandenberghe, aïant mandé au comtable par sa lettre du vingt-un d'août XVIIc quatrevingt dix, qu'il avoit païé à la caisse provinciale à Gand l'importance de deux termes de quatre ci-dessus exprimés, il ne restoit plus que les deux derniers à païer, le tout ensuite desdites lettres patentes d'octroi, conditions de vente, quittance du Bureau de taxes, lettres de la Chambre des Comptes à Monsieur Bogaert et lettres du sieur Van den Berghe, tout ensembles ici produites et le comptable a recu du même sieur Philippes Jacques Van den Berghe le trois de Septembre XVIIc quatrevingt dix, la somme de deux mille deux cent cinq florins pour le païement du troisième terme echeu ce dernier de mars de la même année XVIIc quatrevingt dix, ainsi qu'il l'a déclaré, du prix principal de sad(ite)e adjudication, et ici lad(it)e somme de     f 2205.0.0

------------------------------

Stadsarchief Menen. Stuk van 29 december 1797 (mededeling Luc Desloovere, Menen)

République française.
Extrait du Registres aux Arrêtés de l'Administration centrale du Département de la Lys.

L'Administration Centrale du Dép(artemen)t de la Lys

Vû les procès verbaux d'estimation 1° de six moulins autrefois bannaux situés à Haerlebeck (= Harelbeke) provenant de l'ancien gouvernement occupé par le citoyen Buyse (hoirs) dressé par l'expert Ovyn à Courtray.
2. De trois moulins situés à Menin canton dudit lieu provenant aussi de l'ancien gouvernement occupé par le c(itoy)en Eugène Vandenberghe dressé par l'expert l'Hermite à Roulers.

Considérant que d'après la Loi du 8 Avril 1793 rappelée à l'article 10 de l'instruction du com(missai)re du gouv(ernemen)t Bochet la vente des moulins appartenans à la nation placés sur des rivières ou cours d'eau ne pourront être aliéné qu'après qu'il aura été vérifié que leur conservation ne cause aucun dommage aux propriétés nationales et que leur destruction ne deviendra point nécessaire au dessèchement des marais.

Considérant que cette formalité n'a point été remplie à l'égard des moulins cidessus mentionnés.

Oui le Commiss(ai)re du D(irectoi)re Exécutif

Arrête

1° Il sera procédé à cette vérification sur la réquisition du Commis(sai)re du Directoire près cette Administration par l'ingénieur du Dép(artemen)t en présence de deux officiers municipaux des cantons respectifs sur le territoire desquels se trouvent les dits moulins.

2. Les procès verbaux de vérification seront soumis à l'avis des Administrations m(unicipa)lles et envoyés à l'Administration centrale qui statuera ainsi qu'il appartiendra.

3. Expédition du présent sera faite au Com(missai)re du D(irectoi)re près cette Adm(inistrati)on et aux adm(inistrati)ons m(unicipa)lles.

Fait en séance à Bruges le 9e Nivôse an 6 (29 décembre 1797). Présens les Citoyens Hennessy Président, Guimard, Tarte, Chomel, Vanpraet Administrateurs, Baret com(missai)re du D(irectoi)re Exécutif et de Ceinssart secrétaire en chef.

Pour expéditon conforme
(get.) Hennessy
N. Jullien

---------------

noté à f° 39 et le rendant a recu de la veuve Chuffard locataire, la somme de vingt neuf florins un denier et demi, pour une année de reconnoissance echeue le 4. de juillet XVIIc quatrevingt dix, suivant le taux du cop arretté par Etats produit cidevant, cy lad(it)e somme ..........f 29.0.1 1/2

Archieven
Universiteitsbibliotheek Gent, Ms. 880 (Rekening van de Staten der Provincie Van West-Vlaanderen, opgesteld door Meynne, 1790), f° 387v°-388v° (zie bijlage)
Stadsarchief Menen. Stuk van 29 december 1797 (mededeling Luc Desloovere, Menen - zie bijlage)

Gedrukte bronnen
Gazette van Rousselare, 22 juli 1893.

Werken
Pierre Mattelaer, "De molens van Menen", in: De Leiegouw, XXIII, 1981, p. 379-400;
Marc Pyncket, "Beschermde monumenten in Menen", in: 't Wingheroen, XVI, 1992, nr. 1, p. 31-44;
Marc Pyncket, "Meense molensprokkelingen", Menen, 2005, 43 p. (overdruk uit: 't Wingheroen, tijdschrift van de Heemkundige Kring Dr. Rembry-Barth Menen, april 2005).
Pierre Mattelaer, De watermolens van het Leiegebied, De Leiegouw, jg. 2009.
Lien, “Briljant voor Freddy en Yvonne”, De Weekbode, ed. Menen, 13.09.2013.

Mailberichten
Maarten Osstyn, Adegem, 04.03.2017.

Overige foto's

transparant

Sint-Jansmolen

Foto: Donald Vandenbulcke, 26.05.2013

Sint-Jansmolen

Foto: Lieven Denewet, Hooglede

Sint-Jansmolen

Foto: Donald Vandenbulcke, 26.05.2013


Laatst bijgewerkt: donderdag 3 november 2022
Stuur uw teksten over deze molen
Stuur uw foto's van deze molen
  

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in databasezoek op provincieStuur een e-mail over molen Sint-Jansmolen, Menenhomevorige paginaNaar Verdwenen Molens