De molen "Nieuw Leven" (tot in 1924 "De Wachter") is een houten korenwindmolen in de Molenstraat 48, de vroegee Heerbaan, op de grensscheiding van Leut en Meeswijk. De benmaing "De Wachter" werd in 1933 vervangen door "Nieuw Leven".

De standaardmolen werd voor 1600 opgericht.

In 1621 was hij voor 500 gulden verpacht aan Jacob Meulenaer. In 1623, toen Peter Van Berghs de molen pachtte, werd hij grondig hersteld: Peter Bleuten leverde het houtwerk, Erken Timmerman repareerde de molenkammen en Mathijs van Maeselhoven verwerkte het hout. In 1652 was Jan Gielis-Leupens de pachter.

De molen werd in 1750 herbouwd door de familie de Meeuwen. Tossanus Willems was er molenaar in 1765, opgevolgd in 1784 door zijn zoon Godfried. Later werd de molen het eigendom van de graven Vilain XIIII.

Op 9 november 1800 werd hij, zoals o.a. ook de houten molen van Achel, vernield tijdens een orkaan. De molen was toen eigendom van de graven van Leut, Vilain XIIII.

Op dezelfde plaats werd in 1801 de huidige standerdmolen gebouwd. Het hout werd gehaald uit de grafelijke bossen.

De molen behoorde tot de domeingoederen van de familie Vilain XIIII.  Zo behoorde hij in 1844 toe aan burggraaf Carolus Vilain XIII en in 1847 aan zijn weduwe en kinderen. Bij deling van het familiebezit kwam de molen in 1880 op naam van de kinderen van burggravin Louisa Vilain XIIII. 

In 1907 werd de molen geërfd door de weduwe van Gustaaf Vilain XIIII - de Villeneuve en in 1919 door Chislaine de Brigade, weduwe van Adrien Vilain XIIII. Molenbouwer Willem Adriaens uit Weert (Nl) bracht in 1907 een nieuwe draagbalk aan.

De familie Vilain XIIII verkocht de molen samen met het kasteel in 1920 aan de s.a. "Limbourg-Meuse" of de maatschappij "Koolmijnen Limburg-Maas", die o.m. de koolmijn van Eisden exploiteerde. De molen werd grondig hersteld en de benaming "De Wachter" werd in 1924 tot "Nieuw Leven" omgedoopt. Als pachters waren er: Louis Pellemans, Mathijs Pellemans, Jan Bovens, Martin Brabants, Hendrik Haerden, Hubert Van Bussel (overleden in 1977).

De molen kreeg een gietijzeren as van één van de molens van de Honderd Morgen in Moerkapelle (Zuid-Holland, NL). Deze as werd gegoten door de firma Prins van Oranje en draagt het nummer 1299 uit 1884 (mededeling Nico Jurgens, Hoorn).

In 1925 werden twee ijzeren roeden gestoken. De Potroeden waren van twee verschillende molens afkomstig: de binnenroede was afkomstig een poldermolen van de Honderd Morgen in Zevenhuizen, nr. 1338 uit 1882, 25 meter lang. De buitenroede werd oorspronkelijk gemaakt voor Molen A2 in Bleiswijk. Het was nr. 1481 uit 1886; 28,20 meter lang. Deze roede verhuisde in 1907 naar Moerkapelle, waar hij ingekort werd tot 25 meter en kwam in 1925 in Leut terecht. De zeeg was zeer diep en werd in Leut niet aangepast.

In 1933 werd de molen verdekkerd, als eerste in België en als eerste verdekkerde standaardmolen ter wereld. Bij deze gelegenheid werd echter de zeeg niet aangepast, zodat dit wel veel zeilslag gegeven moet hebben.

Vermoedelijk was dat de reden dat de gebroeders Stijnen uit Weert (Nl) de verdekkering in 1946 vervingen door Van Bussel stroomlijnwieken met remkleppen. Het was de laatste molen die Chris van Bussel uit Weert onder zijn supervisie volgens de toenmalige begrippen werd gemoderniseerd. Nu werd de zeeg wel vlakker gemaakt. Molenaar Hubert Van Bussel richtte de molen zodanig in dat hij zowel met de wind als met elektriciteit kon malen, wat voordeliger was dan louter elektrisch malen!

De molen werd beschermd als monument bij koninklijk besluit van 31 december 1945.

Als één van de best uitgeruste windmolens viel hij midden de jaren 1960 stil. Het verval trad in. De staartbalk, die met een profielijzer was versterkt, was gebroken. Ingenieur Piet van Brussel, die aan de molen een artikel wijdde in het vakblad "De Belgische Molenaar", achtte het wenselijk hem door een nieuwe eikenhouten staart te vervangen. De kap, die toen enigszins naar achter was getrokken door de staalkabel als gevolg van het grote gewicht van de staart, kon dan weer op zijn juiste plaats worden gebracht.

Op 15 oktober 1974 werd de molen aangekocht door Martin Gielen, eigenaar-molenaar van de Stormvogel in Boorsem. Samen met molenmaker Flor Janssen uit Geel herstelde hij de molen.

Na het overlijden van Martin Gielen kocht de gemeente Maasmechelen de molen aan en liet hem in 1995 maalvaardig herstellen door de firma Adriaens uit Weert. Hierbij werden de potroeden (vervaardigd door de Nederlandse firma Pot uit Kinderdijk) vervangen door gelaste roeden met een lengte van 25,90 meter. De oude potroeden liggen nu naast de molen.

Vrijwillig molenaar Albert Van Hees, die ook de standerdmolen van Urmond (NL) liet draaien, stelde de molen elke eerste en derde zondag van de maand open. Hij gaf in oktober 2022 de sleutel door aan Bram Hulsbosch. In 2023 werd gezocht naar een opvolger-molenaar.

Bezoeken kunnen op aanvraag gebeuren via een e-mail naar: visit@maasmechelen.be

Technische gegevens:
Vang: blokvang met evenaar
Molenas: gietijzer, fabr. Prins van Oranje, ETs Gravenhage, nr. 1299 uit 1884
Gevlucht: fabr. Derckx, Wessem, nrs. 819-820, bouwjaar 1995, lengte 25,90 m; stroomlijnsysteem Van Bussel
Kruiwerk: zetelkruiwerk; kruihaspel
Inrichting: 1 koppel kunststenen (achtermolen verwijderd); sleepluiwerk (luirad is een schijf van een rondsel geweest); regulateur aangedreven door het staakijzer.

Lieven DENEWET & Piet VAN BUSSEL

Intekendatum: febr. 2009
Molen: Leut (Maasmechelen, Limb.), Nieuw Leven - standaardmolen met halfopen voet
Bouwheer & ontwerper: Gemeente Maasmechelen, Dienst werken (Michel Lyna)
Opdracht: Onderhoud
Schilderwerken (de molenkast oranje; de roeden zwart), behandeling tegen houtworm (trap met leuning en balkon, hekwerk roeden, teerlingblokken), beide roeden doorhalen, herstel gebinte, staart voorzien van dekplaten, vervangen kruipalen en kruihaspel); raming: ca. €34.000
Plaats aanbesteding: Administratief Centrum - Heirstraat 239 - 3630 Maasmechelen
Toewijzing: Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere; E. Baillien, Opgrimbie (schilderwerken

Nieuwsbericht - 08.08.2009, maasmechelen.be
Windmolen Nieuw Leven volledig gerestaureerd.
De houten windmolen Nieuw Leven (Meeswijk) werd in opdracht van het gemeentebestuur volledig gerestaureerd.
De molen werd herschilderd in de originele kleuren: de romp oranje, de wieken zwart. Daarnaast gebeurden er nog heel wat herstellingswerken, o.m. aan de gebintes.
De kruipalen rondom de molen, waaraan de wieken worden vastgemaakt, worden eveneens vervangen.
Totale kostprijs is ca. 34 000 euro, waarvan de gemeente voor 80% subsidies ontvangt.

Sagen
Toen de molenaar van Meeswijk naar de vuurman had gefloten, brandde deze zijn hand in de deur van de molen.
-----
Heks weet alles.
Bij een boer waren veel paarden en koeien gestorven. Toen een vrouw om vier uur in de ochtend naar de molen vertrok, zag ze onder een olm bij de Lindeweg een heks staan. "Vrouw, weet je ook wat er gebeurd is?", vroeg de heks, waarop de vrouw antwoordde: "Hoe zou ik dat moeten weten?" Daarop zei de heks: "Hier bij de boer zijn de paarden gestorven.
-----
Een jongen uit Meeswijk werkte op de molen van Leut. Wanneer hij in de winter naar huis kwam, sprong de weerwolf in zijn nek.
Bron: J. Venken, Leuven, 1968.

Literatuur

- P. Van Bussel, "Beschrijving van de aandrijving van een hamermolen met de wind alsmede de kamraderen in molens en maalstoelen", De Belgische Molenaar, XLVIII, 1953, p. 394-396, 408, 444-445 en 465-466.
- P. Van Bussel, "De molen van Meeswijk", De Belgische Molenaar, LXVI, 1969, p. 334.
- W. Smet & H. Holemans, "Limburgse windmolens in heden en verleden", Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 97-100;
- P. Van Bussel, De Molen van Meeswijk, in: De Belgische Molenaar, LXVI, 1969, p. 334;
- E. D(e) K(inderen), "Een tweede molen gerestaureerd door Martin Gielen te Leut", in: De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, p. 234-235;
- Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
- H. Meyers, Reacties. De molen van Eisden, Eisden (Geschied- en Heemkundige Kring Eisden), II, 1985, 1; III, 1986, 1.
- J. Kohlbacher, De kleine geschiedenis. Vrije windvang voor een Eisdense windmolen, Eisden (Geschied- en Heemkundige Kring Eisden), XXI, 2004, 2.
- J. Kohlbacher, De kleine geschiedenis. De laatste molenaar de wind afgevangen, Eisden, XXIV, 2007, 1.

Persberichten
- J. Van Overstraeten, "Nog de twee Maaslandse windmolens", De Autotoerist, 01.04.1971.
- J. Van Overstraeten, "Ons Toeristisch Patrimonium", De Autotoerist, 24.06.1971.
- J. Van Overstraeten, "Ons Toeristisch Patrimonium", De Autotoerist, 20.01.1977.
- V. Wouters, "Windmolens in het Maasland", Levend Land, VII, 1978, 7-8, p. 6-7.
- "De windmolens van Meeswijk en Boorsem", De Autotoerist, 29.10.1970.
- "De Molen Nieuw Lieven buiten dienst te Leut", Het Belang van Limburg, 01.04.1971.
- "Wat met de windmolens van Meeswijk en Boorsem?" Het Laatste Nieuws, 04.06.1971.
- "Wat met de molen "Nieuw Leven" te Leut?" Het Belang van Limburg, 02.08.1974.
- "Nieuw Leven" werkloos in de wind", Het Belang van Limburg, 15.10.1974.
- "Molens in Limburg", Het Belang van Limburg, 29.06.1975.
- "Martin Gielen restaureeerde tweede molen: Nieuw Leven te Leut", Het Belang van Limburg, 01.09.1976.
- "Le moulin à vent de Leut", Le Sillon Belge, 24.09.1976.
- Y.S., "Nieuw Leven, wat nu?" Het Volk, 25.11.1975.
- J.K., "Molenaar Martinus Gielen vecht tegen papieren windmolens", Het Belang van Limburg, 02.12.1978.
- Kerkuil, "Van zwaaiende wieken en tuimelende raderen in de Kempen en in Haspengouw", Moeder van Goeden Raad, september 1954, p. 205-208.
- Re, "Wat gebeurt er met de laatste windmolen van de Maasstreek?" Het Nieuwsblad, 23.08.1971.
- J. Th, "Molen van Meeswijk krijgt opknapbeurt", in: Het Belang van Limburg, 03.06.2008.
- LCM, "Nieuw Leven", in: Het Nieuwsblad, 02.03.2009.
- "Windmolen Meeswijk krijgt opknapbeurt", Het Belang van Limburg, 24.02.2009.
- MMD, "Windmolen Nieuw Leven opgeknapt", Het Belang van Limburg, 23.07.2009.
- "Nieuw leven voor Nieuw Leven", Het Nieuwsblad, 21.08.2009.
- Myms, "Nieuw leven voor Nieuw Leven", Het Nieuwsblad, 04.09.2009.
- Communicatiedienst Maasmechelen, "Molenroedes uit Maasmechelen worden kunstwerk in het Nederlandse Zuidplas", Het Belang van Limburg, 13.03.2018.
- Miranda Gijsen en Mark Dreesen, "Molenaar Albert neemt afscheid van 'zijn' molen in Leut: "Als een lief dat je acherlaat", Het Belang van Limburg, 21.04.2022.

Mailberichten
- Sabrina Tollenaers, cöordinator toerisme, gemeente Maasmechelen, 8.09.2023.