De molen werd gebouwd in 1871. Hij kreeg bij zijn opbouw de naam "De Wachter" mee. Op 30 april 1874 stond een bericht in de Tilburgse Courant over een molen in Dilsen, die door het hemelsvuur vernield was. Dit moet toch betrekking hebben op de “De Wachter”,

Zijn bouwheer en eerste eigenaar was Pieter Jan Rachels, molenaar te Vucht. Na zijn overlijden in 1873 zetten zijn kinderen het bedrijf voort tot in 1885. Toen kocht Pieter Jacobus Rachels, molenaar te Eisden, de molen aan. In 1880 vinden we als eigenaar Adriaan Vanderheyden, watermolenaar te Opoeteren (Dorne). Drie jaar later was hij gedwongen de molen te verkopen aan de kasteelheer van Dilsen: ridder Leon Moreau De Bellaing-Delamine, die in 1916 overleed en de goederen overmaakte aan zijn kinderen.

In 1908 verongelukte een zekere Moors toen de wieken tijdens een storm werden afgerukt en de wiekenas brak. (In ‘de Molenaar’ nummer 18 van 1990 stond in de rubriek ‘Wie brengt me thuis’ een foto van deze molen, genomen kort na de breuk van de houten as). Maar het leven ging door en op 16.06.1909 werden nieuwe geklinknagelde roeden gestoken van de firma Verhaeghe uit het West-Vlaamse Ruddervoorde: nrs. 663 en 664, 26,44 m. Er werd ook een ijzeren wiekenas gestoken, fabrikaat L. van Aerschot, die volgens de laatste maalder, wijlen Theo Boutsen, voor deze molen gegoten was. Het model van de as lijkt eerder ontworpen voor een standerdmolen: een lang en dun aslichaam en vrij kleine ashuizen. Het is één van de (vermoedelijk) vijf resterende hele ijzeren assen van de Herentalse gieterij. (De overige vier zijn te vinden in Elen, Kasterlee-Terlo, Horn De Hoop (Nederlands Limburg) en IJzendijke (Zeeuws-Vlaanderen, afkomstig van de molen van Kunnen in Maarheeze Noord-Brabant. De Verhaegheroeden zouden geleverd zijn aan molenmaker Kluskens uit Nederweert voor Breuls. Waarschijnlijk is deze laatste naam een verschrijving; in die tijd was Boutsen maalder.

In 1922 kwam de molen toe aan Raymond Moreau de Bellaing-de Chestret de Haneffe te Dilsen. Van 1929 tot 1969 stond de molen op naam van zijn weduwe die in Viemme verbleef. Ze verpachtte de molen in die periode aan molenaar Boutsen-Moors.

De molen is op windkracht in bedrijf gebleven tot 1954, toen de molen bij krachtige wind en malend met twee koppel stenen de kammen van het spoorwiel verspeelde. Omdat zowel de eigenaar als de maalder (huurder) niet meer in de molen wilden investeren is die schade nooit hersteld.

In 1969 kocht molenaar Theodoor Boutsen-Boutsen de molen aan. Sinds 1970 legde hij alle maalactiviteiten stil. In 1992 is de molen geheel onttakeld waarbij de romp werd afgedekt met een betonnen plaat. De gedemonteerde ijzeren onderdelen (met de wiekenas) en de standaard liggen nu opgeslagen op een boerderij van een molenliefhebber in Boechout. De bescherming als monument op 19.04.1982 heeft (nog?) niet geleid tot een maalvaardige restauratie. In ieder geval doet hij zijn naam nu nog eer aan: vroeger wachtte hij op graan, nu op herstelling!

De omgeving is beschermd als dorpsgezicht, waardoor er in principe beperkte ontwikkelingsmogelijkheden zijn. Het stadsbestuur van Dilsen-Stokkem heeft echter een studie laten opmaken door architectenbureau De Gouden Liniaal uit Genk om via een historische analyse en rekening houdend met de aanwezigheid van de oude molen, de toekomstige ontwikkeling van het gebied te bepalen. De studie voorziet de opname van de site De Wachter in het stadspark Ter Motten. In het nieuwe deel van het park is buitenrecreatie mogelijk (looppiste, petanquevelden, basket, speelmogelijkheden,...).

Lieven Denewet, Rob Simons & Nico Jurgens

"Nieuwe woningen in Heilderveld en rond molen De wachter", in: Het Belang van Limburg, 20.05.2010.
Het stadsbestuur van Dilsen-Stokkem heeft plannen voor nieuwe bouwkavels in het gebied Heilderveld en rond de beschermde molen De wachter.
Het gebied Heilderveld ligt naast het stadhuis van Dilsen-Stokkem en het stadspark. Burgemeester Peeters: "Dat gebied, gelegen tussen de Europalaan, de Kantonsweg en de Rijksweg N78, is deels woonuitbreidingsgebied en deels landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Voor het woonuitbreidingsgebied was al in 2004 het licht op groen gezet om het aan te snijden, samen met het woonuitbreidingsgebied de Brammert in Stokkem.
Brammert
De procedure voor de Brammert verliep vlot, dat gebied is inmiddels ontwikkeld. Voor het gebied Heilderveld is tot op vandaag nog geen verkavelingsplan ingediend."
Parkeerplein
De stad zal nu zelf het initiatief nemen om het gebied te ontwikkelen door middel van de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Bedoeling is de concrete invulling met woongelegenheden en wegenis vast te leggen. Voorts zal er een onteigeningsplan worden opgesteld voor de verwerving van de gronden en de realisatie van het grup.
Peeters: "Voor de site rond de beschermde molen De Wachter is in april een structuurvisie afgerond. Daarbij kiezen we voor de functies wonen, een parkeerplein voor het kerkhof van Dilsen, een uitbreiding van het stadspark in functie van buitensportmogelijkheden en het behoud van de beschermde molen in het stadspark."

"Ruimtelijk uitvoeringsplan voor woonuitbreidingsgebied Heilderveld", in: Nieuwsbrief Dilsen-Stokkem, jg. 10, nr. 6, juni 2010.
Het stadsbestuur van Dilsen-Stokkem gaat een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) opstarten voor de ontwikkeling van het woonuitbreidingsgebied Heilderveld. Hierdoor moeten er betaalbare kavels op de markt komen in het centrum van Dilsen. In 2004 zette de deputatie het licht op groen voor de ontwikkeling van twee woonuitbreidingsgebieden in Dilsen-Stokkem: De Brammert te Stokkem en Heilderveld te Dilsen. Er werd een projectontwikkelaar aangesproken om beide gebieden te  ntwikkelen samen met de stad. Zo werd in 2008 het woonuitbreidingsgebied De Brammert gerealiseerd, waar 34 bouwkavels werden toegewezen aan inwoners uit de eigen gemeente.
De ontwikkeling van woonuitbreidingsgebied Heilderveld loopt echter vertraging op. De projectontwikkelaar is voorzichtiger geworden op vlak van grote investeringsprojecten sinds de financieel-economische crisis. Hij heeft momenteel nog niet alle gronden aangekocht die noodzakelijk zijn voor de realisatie van een verkaveling. Het stadsbestuur heeft bijgevolg besloten het project zelf in handen te nemen via de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Het GRUP bepaalt de grote krijtlijnen voor de ontwikkeling van het gebied, als basis voor de opmaak van een verkaveling. Aan het GRUP wordt tevens een onteigeningsplan verbonden, zodat de stad de nodige gronden kan verwerven.
Het gebied, gelegen tussen de Europalaan, Kantonsweg, Heilverveld en Soerenbosweg, heeft een oppervlakte van ongeveer 4 hectare, waardoor er een 60-tal kavels kunnen gecreëerd worden. Er zal een mix voorzien worden van open, halfopen en gesloten bebouwingen op kavels van verschillende grootte. De kavels zullen via het gemeentelijk toewijzingsreglement worden toegewezen aan inwoners uit Dilsen-Stokkem tegen betaalbare prijzen.
Molen De Wachter
De site van molen De Wachter, ook in het Heilderveld gelegen, wordt mee opgenomen in het plan. Dit gebied is beschermd als dorpsgezicht, waardoor er beperkte ontwikkelingsmogelijkheden zijn. Het stadsbestuur heeft echter een studie laten opmaken door architectenbureau De Gouden Liniaal om via een historische analyse en rekening houdend met de aanwezigheid van de oude molen, de toekomstige ontwikkeling van het gebied te bepalen. De studie voorziet de opname van de site De Wachter in het stadspark Ter Motten. In het nieuwe deel van het park is buitenrecreatie mogelijk (looppiste, petanquevelden, basket,
speelmogelijkheden,...). Aan de zijde van de Soerenbosweg zijn verder beperkte bouwmogelijkheden voorzien in functie van woningbouw, als afwerking van de bestaande aanwezige bebouwing. Tenslotte wordt naast de uitbreidingszone voor het kerkhof een parkeergelegenheid voorzien in functie van de kerk en kerkhof.

"GRUP voor woonuitbreidingsgebied Heilderveld", in: www.lydiapeeters.be
Analoge tekst als hierboven.

"GRUP Heilderveld & Molen De Wachter", in: www.dilsenstokkem.openvld.be
Op de gemeenteraad van 20 mei werd de aanbestedingsprocedure goedgekeurd voor de aanstelling van een ontwerper belast met de opmaak van een GRUP (gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan) voor het gebied Heilderveld en Molen De Wachter.
Dit gebied gelegen tussen de Europalaan, Kantonsweg en Rijksweg N78, is deels woonuitbreidingsgebied (site Heilderveld) deels landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Wat het woonuitbreidingsgebied betreft werd reeds in 2004 het licht op groen gezet om dit gebied aan te snijden samen met het woonuitbreidingsgebied de Brammert in Stokkem. Daar waar de procedure voor de Brammert vlot verliep en inmiddels reeds ontwikkeld is, werd voor het gebied Heilderveld tot op heden nog geen verkavelingsplan ingediend. De stad zal nu zelf het initiatief nemen om dit gebied te ontwikkelen door middel van de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Bedoeling is de concrete invulling qua woongelegenheden en wegenis vast te leggen. Ook zal er een onteigeningsplan worden opgesteld welk garanties geeft inzake verwerving van de gronden en de realisatie van het grup.
Voor de site rond de geklasseerde molen 'de wachter' werd er op 14 april 2010 een structuurvisie afgerond waarbij geopteerd werd om hier te voorzien in een aantal bijkomende functies waaronder wonen, parkeerplein ten behoeve van het kerkhof, uitbreiding van het stadspark in functie van buitensportmogelijkheden en het behoud van de beschermde molen in het stadspark.

Literatuur

B.L., "Dilsen aan de Maaskant", Het Rijk der Vrouw, 14.01.1970.
V.V.V. Dilsen, "Dilsen voor een fijne dag", Dilsen, 1980.
"De Wachter geklasseerd", Molenecho's, II, 1974, p. 44.
W. Smet & H. Holemans, Limburgse windmolens in heden en verleden, Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 38-40;
M. Gorissen & H. Hermans, "Geschiedenis van het Maasland - Dilsen", in: Het Oude Land van Loon, XIII, 1958, p. 6 e.v.;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
J. Daamen, "De wind- en watermolens van Dilsen", in: "Thilesna 1062", Driemaandelijks tijdschrift van de Geschied- en Heemkundige Kring Dilsen, jg. 1990, nr. 2, p. 9-16; nr. 3, p. 10-14, ill.;
J. Daamen, "De wind- en watermolens van Dilsen", Limburg, Tweemaandelijks tijdschrift van de Federatie van de Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg, Hasselt, jg. 63 (1984), p. 135-143, ill.;
W. Smet, "Molen De Wachter te Dilsen", in: Ons Molenheem, Opwijk, jg. 31, 2006, nr. 3, juli-september, p. 71, ill.

Persberichten
V. Wouters, "Windmolens in het landschap", Levend Land, VII, 1978, 7-8, p. 6-7.
"De windmolen "De Wachter" te Dilsen", De Boer, 25.08.1978.
"Dilsen, ijverige stenen molen", Het Laatste Nieuws, 14.02.1954.
"Windmolen van Dilsen sterk in verval", Het Belang van Limburg, 03.02.1971.
"Windmolen van Dilsen erg in verval", Het Belang van Limburg, 15.07.1973.
D.S., "Windmolen in verval te Dilsen", Het Nieuwsblad, 05.02.1971.
L.V., "Windmolen van Dilsen in verval", Volksgazet, 18.02.1971.
J. Coenen, "Laatste kans voor waardevol cultuurbezit, Het Laatste Nieuws, 23.09.1974.
"Molens in Limburg", Het Belang van Limburg, 29.06.1975.
"Le Moulin de Dilsen", Le Sillon Belge, 10.12.1976.
"Nieuwe woningen in Heilderveld en rond molen De Wachter", in: Het Belang van Limburg, 20.50.2010
"GRUP voor woonuitbreidingsgebied Heilderveld", lydiapeeters.be (2010)
"GRUP Heilderveld & Molen De Wachter", in: dilsenstokkem.openvld.be (2010)
"Ruimtelijk uitvoeringsplan voor woonuitbreidingsgebied Heilderveld", in: Nieuwsbrief Dilsen-Stokkem, jg. 10, nr. 6, juni 2010.
PPN, "Zestig bouwkavels op Heilderveld", Het Nieuwsblad, 25.08.2010.
"Zestig nieuwe woningen rond oude molenromp De Wachter", Het Belang van Limburg, 25.08.2010.