De Bergmolen, de Molen van 't Kamp of molen Bemindt (naar de bouwheer) is een stenen korenwindmolen in de Molenstraat, nabij het huidige kerkhof. De romp werd in de 20ste eeuw gecementeerd, hetgeen het metselwerk niet ten goede kwam. De romp heeft rondboogvormige muuropeningen, voorzien van kalkstenen lekdrempels, vooral gedicht of voorzien van metalen roedeverdeling.

De oorsprong gaat terug tot 1837 wanneer Jan Willems uit Leuven aan de gemeente Beverlo de toestemming vroeg om op de heide, ten westen van het nieuwe militair kamp te mogen oprichten: een brouwerij, een dampstokerij (voor graanjenever) en een molen. De man had grootse plannen en speculeerde natuurlijk op het grote contingent soldaten dat zou gekazerneerd worden in "Bourg". De verkaveling werd in 1842 genoemd naar de ontwerper V. Bourg. In 1844 werd op de plannen de verkaveling aangeduid als "Le Bourg". De belangrijkse weg (thans Koningsstraat, Jacoletstraat, Koning Albert I PLein, Kolonel Van Heesbeekstraat) kreeg (tot in 1849) de Rue de Bourg (Bourgstraat). Bij deze keuze van de naam voor de nieuwe gemeente zou men in 1850 de naam "Bourg" én de naam "Léopold" samen gebruiken als "Bourg Léopold". Dit als respectvolle dankbare herinnering aan beide personen.

Uiteindelijk liet Jan Willems uit Leuven wel de brouwerij bouwen, maar de graanstokerij en molen lieten op zich wachten. Klaarblijkelijk speelde hij eerst de kaart van biervoorziening voor soldaten.
In 1844 verkocht hij 26 ha grond aan aannemer Pieter Jan Bemindt-Annemans uit Brussel. Deze vroeg de toelating om in dat beekdal een vierbouwig complex op te richten: een boerderij, een brouwerij, een jeneverstokerij en een windmolen.

De molen werd in 1846 gebouwd als een stenen bergmolen op de hoogste heuvel (48 meter hoog). De molen kreeg daar voldoende wind. De brouwerij kon beschikken over zuiver beekwater. De moutafval van de brouwerij diende voor het vee en met de stalmest kon de heidegrond tot landerijen worden omgewerkt. De grotendeels begroeide duinenrug beschutte het hele complex tegen de noordenwind.

In een gemeentelijk verslag van 29 juni 1852 lezen we dat de molen per jaar ongeveer 400.000 kilogram grondstoffen maalde, waaronder:
180.000 kg tarwe voor de miltaire bakkerij
3.000 kg gerst voor het voedermagazijn
11.875 kg boekweit voor de inwoners
63.875 kg rogge om te worden verkocht als meel
91.250 kg rogge voor de inwoners.
Hij verpachtte de molen aan Charles Dewilde.
Zijn afnemers waren vooral de militairen. Gemeentelijke verslagen uit 1852 vermelden dat deze bergmolen ooit een jaaromzet van 400 ton graan haalde.

Opeenvolgende eigenaars
1846, opbouw: Pieter Bemindt- Annemans, aannemer te Brussel
1854, verkoop: Karel de Jonker, koopman te Brussel.
1866, verkoop: Mallet Matheus en kinderen, molenaar te Leopoldsburg, afkomstig uit Hechel. Deze familie kocht de molen, namelijk lot 39, de molen met 5 stukken grond, voor 10.000 frank..
1873, verkoop: Pieter Sak-Mallet, gemeentesecretaris uit Eksel.
1874, verkoop: Franciscus Van Elsen-Oeyen, maalder te Balen.
1876, verkoop: Franciscus Van Elsen, molenaar te Leopoldsburg.
1877, verkoop: Bonaventure Cornelissen, maalder te Leopoldsburg.
1882, verkoop: Jan Baptist Willekens, maalder te Leopoldsburg.
1890: verkoop: Eugeen, Prosper, Melanie en Clementine Kenens (voor 4/5), brouwers te Peer en aan Mathias Slegten-Kenens (voor 1/5), aannemer te Peer.
1891, deling: Prosper Kenens-Leemans, handelaar te Peer.
1901, verkoop: Arthur Debry-Schellens, geneesheer te Leopoldsburg.
1927, verkoop: Alfons Zels-Ooms, molenaar te Heppen (zie aldaar); uitbating door zijn zoon Gerard.
Henri Alfons Zels was te Olmen geboren op 20 oktober 1872 en was gehuwd met Anna Maria Rosalie Ooms, geboren te Oostham op 23 augustus 1872. Zij hadden reeds een mechanische molen in uitbating in Heppen.
De akte werd op 11 februari 1927 verleden voor meester Omer Frimeau van Zoutleeuw. Hierin staat de volgende omschrijving: "een graanwindmolen met alle draaiende roerende werken, molenstenen inbegrepen, en andere werktuigen en alle gebouwen gelegen te Leopoldsburg ter plaatse genaamd Langs den Heppenseweg Noord Wijk A nrs 45 K 33 en deel der nummers 45 L 33 en 45 L 12 samen groot 18 a 20 ca. De opmetingen gebeurden door de gezworen landmeter Jozef Jacobs van Heppen.
De eigendom kwam voort uit de nalatenschap van echtgenote Debry, namelijk Blondine Catharina Virgenie Schellens te Diest, overleden op 13 maart 1923. De prijs voor het geheel bedroeg 30.000 frank.
De familie Zels had een eeuwenoude melnaarstraditie. Reeds in 1692 huurden zij de watermolen te Meerhout. Zoon Gerard baatte de molen Bemindt van Leopoldsburg uit. Gerard Zels was geboren te Heppen op 5 augustus 1901 en huwde met Irma Lenskens, te Eksel geboren op 1 maart 1904. Acht jaar zou hij de molen draaiende houden tot in 1935 de molenwieken verwijderd werden.
1948, deling: Gerard Zels-Lenskens, handelsreiziger te Leopoldsburg. Hij verhuurde de molen. Zijn vrouw Irma Lenskens kreeg een dodelijk ongeval op de Diestersebaan, vlakbij hun woning en stierf te Beringen-Mijn op 29 juli 1966. Gerard Zels hertrouwde met Marie-Clemence Langens. Hij stierf te Heppen op 17 november 1969.
1965, verkoop: De Leener-Sallard, herbergier. Hij opende er een café dancing in met de naam "Moulin Rouge"
1968, verkoop: Etienne Bruggeman-Wagenaer, handelaar te Lutlommel. Hij baatte de café dancn "Moulin Rouge" verder uit.
In 1974 gebeurde in de "Moulin Rouge" een moord op een militair. Tijdens een dronkenmansruzie werd deze dodelijk neergestoken door een andere klant.
1976, verkoop: Juliette Wagenaer en Johny Bruggeman. Er kwam een café-discotheek met de naam "Country Molen"
1988, verkoop: Lucas Tak, zelfstandig vloerder, wiens vrouw de herberg "Back to the Sixties" zal uitbaten. Dit gezin met meerdere kinderen kreeg van het schepencollege van Leopolsburg de toelating de oude molenromp als woning te benutten en er adres te nemen.
1992, verkoop: Jos Quintens, gemeenteraadslid. Hij verklaarde aan de pers zijn molen zelf te willen restaureren. Later kreeg de vereniging Solexisten van Leopoldsburg van de eigenaar de toelating haar clubhuis in de tavernelokalen te vestigen.
2013, verkoop: Rob Lemmens, die de romp renoveert en inricht als woning.

De molen kende vele verschillende eigenaars, die de molen nooit lang in bezit hielden. Die economische bedrijvigheid hield stand tot 1935, toen werden de wieken verwijderd en werd het molengebouw gebruikt als stapelruimte. In de jaren 1960 werd de molenromp omgebouwd tot dancing en voortaan had naast Parijs ook het Kamp een tijdlang zijn Moulin Rouge. Deze inrichting werd verwijderd.

In 1846 werd de molen gebouwd door aannemer Pieter Bemindt-Annemans. In 1854 werd het een eerste keer verkocht aan Karel de Jonker, koopman te Brussel. Nadien wisselde de molen meermaals van eigenaar totdat hij in 1927 verkocht werd aan Alfons Zels-Ooms, molenaar te Heppen. Zijn zoon Gerard baatte de molen te Leopoldsburg uit. In 1935 werden de wieken verwijderd en alle molenbedrijvigheid gestaakt.

De molenromp en de molenaarswoning werden verder als stapelplaats gebruikt. Sinds 1965 is in de romp een drankgelegenheid genaamd "Moulin Rouge" ondergebracht die op naam stond van herbergier De Leener-Sallard. Na hem zouden nog negen anderen de molen uitbaten als herberg, tot september 1988.

Technische bijzonderheid (opgemerkt door Nico Jurgens, Hoorn). De molen van Leopoldsburg (1846) heeft vrijwel dezelfde bouw als de Fauconniersmolen in Oordegem (1845) in Oost-Vlaanderen. Dezelfde molenbouwer? Beide moeten een zetelkap gehad hebben.

Jos Quintens kocht de romp in 1992 en begon in de zomer van 2002 de molenromp eigenhandig te herstellen. Hij liep al langer met plannen hiertoe, alleen de tijd ontbrak. Vanwege de krotbelasting drongen de werken zich op. Ondertussen is de romp opnieuw bepleisterd en zijn er nieuwe ramen gestoken. De eigenaar had plannen om opnieuw een wal rond de molen aan te brengen, maar dit werd niet gerealiseerd.

In 2013 werd de romp verkocht aan Rob Lemmens, die de romp heeft hersteld en ingericht als woning.  De buitenmuren werden volledig drooggelegd en geïsoleerd. Door eigen werk installeerde de eigenaar een wooneenheid met o.m. woonkamer, keuken, badkamer, slaapkamers, toiletten enz. De molenromp werd in 2022 verkocht aan Stephanie Goossens en Nick Cools die nieuwe renovatiewerken uitvoeren.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Werken
W. Smet & H. Holemans, Limburgse windmolens in heden en verleden, Nieuwkerken-Waas, 1981, p. 94-96;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996.
Frans Keersmaekers, "Molens in het Land van Ham. De geschiedenis der wind-, water-, stoom-, vuur- en elektrische molens in het Land van Ham en omliggende", Ham, Heemkunde Ham, 1998, p. 44-45;
Jps Caerts, "De molens van Beverlo", in: Erfwacht nr. 10, 1992-2.
Werner Smet, "Molens van Beverlo en Leopoldsburg", in: "Ons Molenheem", jg. 31, 2006, nr. 2, april-juni, p.27-29, ill.;
Theo Slootmakers, "De bergmolen 160 jaar, proficiat!", in: Bourg, Heemkundige Kring Leopoldsburg, jg. 19, nr. 73 (nr.3/2006), p. 10-13.
F. Schlusmans m.m.v. Gyselinck J., Linters A., Wissels R., Buyle M. & De Graeve M.-Ch., "Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6N2 (He-Z)", Brussel - Gent, 1981.
Gilbert Ledegen i.s.m. Erfgoedkring Leopoldsburg, De Bemindtmolen van Leopoldsburg", Een Verhaal over Water en Wind, jg. 27, nr. 106, dec. 2015, p. 4-7.

Persberichten
Bg., "Oude molen te Leopoldsburg krijgt nieuwe bestemming", Het Laatste  Nieuws, 10.11.1965.
Hh., "Molen herrijst te Leopoldsburg", Het Nieuwsblad, 10.11.1965.
H.H., "Molen gerestaureerd te Leopoldsburg", Het Volk, 29.12.1965.
Steven, "Rustplaats voor oog, oor en gehemelte", Het Nieuwsblad, 16.05.1969.
Staf Boons, "Ooit wil ik ook nog wieken op mijn molen", Het Belang van Limburg, 20.08.2002.
Paul Van Moll, "Open VLD'er hoopt over twee jaar opnieuw verkozen te worden. Jos Quintens verlaat even het politieke toneel", in: Het Nieuwsblad, 17.09.2010.

Mailberichten
Stephanie Goossens, 15.06.2022.