De Stenen Molen of Molen Bounke Bounke is een stenen koren- en schorswindmolen die in 1842 werd opgericht in de Molenstraat, de steenweg naar Schoten en Brasschaat. Oprichter was molenaar Joannes Franciscus Spuryt. Hij had daartoe op 4 april 1842 de grond gekocht van de familie Vochten.  Een versje in de (nu verdwenen) koningsspil herinnerde aan deze gebeurtenis: "Verzonnen, begonnen en voleynd / eer 't laatste half jaer / 1842 / was teneynd".

Opeenvolgende eigenaars:
- 04.04.1842, verkoop: (van de grond) door a) Vochten Leonardus Cornelius, eigenaar te Brecht en b) zijn zus Vochten Catherine, eigenares te Brecht (onderhandse akte)
- 1844, opbouw: Spruyt-Anthonissen Joannes Franciscus, molenaar te Brecht ("construction d'un moulin")
- 23.07.1861, deling: de weduwe en de kinderen (overlijden van Jan Frans Spruyt)
- later, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Anthonissen van Jan Frans Spruyt)
- 16.10.1866, verkoop: a) Spruyt Louis, molenaar te Brecht en b) Van Aken Ivon Jean, molenaar te Antwerpen (notarissen Theunis en Keysers)
- 27.02.1875, gift: a) Spruyt Louis, de erfgenamen en b) Van Aken Ivon Jean, molenaar te Brecht (overlijden van Louis Spruyt)
- 10.11.1875, verkoop: Van Aken (later gehuwd met Jordens) Ivon Jean, molenaar te Brecht (notaris Keysers)
- 26.05.1905, gift: Van Aken-Van Aerde Louis Jean, molenaar te Brecht (notaris Vazn Olmen - graan- en schorswindmolen)
- 26.08.1957, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Van Aerde)
- 16.04.1958, erfenis: de kinderen (overlijden van Louis  Van Aken)
- 12.01.1976, verkoop: Breës-Daniels Leo Theresia, handelaar te Brecht (notaris De Sadeleer - feestzaal)
- 21.02.1979, verkoop: Petit-Vosters Ronald Eduard Pierre, bediende te Ekeren
- na 1992, verkoop: een bakker
- 1998, verkoop: Rochtus Luc, notaris te Antwerpen
- 2012, verkoop: Verbunt Gie, Brecht

Molenaar Van Aken viel in juli 1883 door het "trekgat" van zijn molen. Hij viel zes meter diep en was op de slag dood.

De molen bezat twee koppels maalstenen en een schorssteen. In de 19de en begin 20ste eeuw kende de Kempense grensstreek verscheidene kleine leerlooierijen. Voor het schorsmalen werd eikenschors gebruikt. Op de steenzolder ging de schors in een koker, vandaar viel zij langs een schuif naar de schorsmolen op de eerste verdieping. De "schorskrabber"- een persoon - zat op de kuip van de schorsmolen en zorgde door het "krabben" voor feilloos lopen van de schors. Op het gelijkvloers werd de gemalen schors, die als tabak aan elkaar bleef hangen, in grote balen afgetrokken. De gemalen eikenschos werd "run" genoemd, uit de fijne vezels kwam de "taan" makkelijk los, die dan door het verzuren de huiden looiden. Uitgedroogde "run", na het verwijderen van de huiden, is afval. Hij diende tot brandstof, strooisel in de stal of werd eenvoudig weggegooid. Nadien kwam in de Kempen bij gebreik aan eiken schors, uitheemse in gebruik. Mettertijd werd het schorsmalen voorbijgestreefd door een extract. Zoals zoveel, zijn ook de leerlooieren verdwenen. Schorsmalen veroorzaakte veel vuil stof. Evenwel licht, gezond stof in vegelijking met het sof van graanmalen. Toen het schorsmalen in Brecht ten einde liep werden de stenen gebruikt om lijnkoeken te malen. Op de plaats van de koker kwam een koekbreker en verder kon hetzelfde materiaal dienst doen.

In 1936 voeden de gebroeders Goris herstellingen uit. Hierbij werd een nieuwe geklinknagelde roede geleverd door Verhaeghe uit Ruddervoorde voor 11.000 frank. In 1942 werd de molen zwaar beschadigd door beschietingen; in 1948 werd hij hersteld met financiële steun van de gemeente. In 1953 werd de molen stilgelegd door de laatste molenaar Louis Van Aken, die in 1958 overleed. De kinderen Van Aken herstelden de molen met eigen middelen en verhuurden deze in 1960. De huurder richtte in de molen een bar in, "Bounke-Bounke" genaamd. Vandaar de huidige naam. In 1968 was de molen reeds in erbarmelijke staat: een roede was verwijderd en het binnenraderwerk gesloopt.

In 1975 werd de molen te koop gesteld. De gemeente Wilrijk toonde belangstelling, maar de gemeente Brecht - zelf niet bij machte de molen aan te kopen - vond het spijtig dat de molen zou verdwijnen. Ze wendde zich tot het toenmalige Ministerie van Nederlandse Cultuur voor de bescherming van de molen en zijn omgeving als monument en als landschap (24.05.1977).
In 1979 werd de molen verkocht aan een traiteursbedrijf (eigendom van Ronald Petit-Vorsters) uit Brasschaat. Zijn aanvraag tot restauratie en de inrichting van een feestzaal werd geweigerd. De volgende eigenaar, een bakker, slaagde ook niet in zijn opzet. In die periode deed ook de gemeente Brecht vergeefse pogingen tot aankoop.

Na de verkoop in 1998 aan notaris Luc Rochtus uit Antwerpen, werd de molen in 2001 gerestaureerd. Het molenbouwkundig werk werd uitgevoerd door Molenbouw De Jongh bv uit Veldhoven (NL), met o.m. Joris van Iersel. De gelaste roeden werden vervaardigd door Derckx uit Wessem (NL) en zijn 25 meter lang. Er werd tevens een ambachtelijke mosterdmolen ingebouwd, die door de wind kan worden aangedreven. Naast de molen werd, naar authentiek ontwerp, een met hout gestookte lemen oven opgericht. Deze kreeg later een woonfunctie.
Deze beschermde molen is één van de vijf overgebleven kettingkruiers in ons land en de laatste in de provincie Antwerpen.

De eerste vrijwillige molenaar na de restauratie in 2001 was Luc Van Camp uit Boom. Tot in 2010 werd de molen bemalen door het echtpaar Jef Verbraeken en Leen Roelen uit Rijkevorsel. De molen was op zondag, van 13 tot 17 uur toegankelijk. Beneden was er gelegenheid iets te drinken. Spijtig genoeg werd de windvang ernstig verstoord door de recente bouw van een nieuwe villa pal achter de molen, net buiten het "beschermde landschap"...

Dinsdagochtend 15 juni 2010 is de molen geheel uitgebrand.
Het vuur ontstond door brandstichting op de benedenverdieping (volgens het rapport van de branddeskundige). Naar de daders wordt thans nog gezocht Sinds 2007 was beneden restaurant-brasserie De Stenen Molen gevestigd, met de uitbaters Adelmar Smet en Pascal Lejoly. De zaak was de avond voordien tot rond 22 uur geopend. De brandweer van Brecht werd om 4 u. 56 opgeroepen. Bij hun aankomst sloegen de vlammen al meters boven de kap uit. Op de luizolder was pas nog een grote graanvoorraad ingeslagen. Met de hoogwerker van de brandweer ging molenbouwer John de Jongh uit Oerle (Veldhoven, NL) dezelfde morgen nog naar boven om de kap zo goed mogelijk vast te zetten aangezien het kruiwerk totaal verbrand was.
Diezelfde molenbouwer had in 2001 het molentechnisch werk uitgevoerd en de Stenen Molen weer maalvaardig gemaakt.

Na de brand keek je vanaf de begane grond zo naar boven. Alle vloerdelen zijn weg en alleen enkele zware moerbalken met het koppel stenen lagen nog op z'n plaats. Het koppel mosterdstenen was naar beneden gekomen. De koning en spoorwiel hingen nog op hun plaats. Het muurwerk vertoont bovenaan enkele scheuren van het vuur en het blussen.
Enkele dagen na de ongelukkige brand zaten al de nodige instanties rond de tafel. De molen zou gerestaureerd worden. Vooreerst werd gezorgd voor de zo spoedig mogelijke stabilisatie van de constructie en de veiligheid ter plekke.

De reeds vernoemde molenbouwer De Jongh onttakelde de molen volledig op 25 juni 2010 en legde alle onderdelen rondom de molen neer. Hij plaatste ook al een noodkap, afkomstig van de stellingmolen van Best (NL) die zopas volledig hersteld werd.
Van het houtwerk blijft echt niets bruikbaars meer over.
De molenas met het bovenwiel en de vang, de koning en het spoorwiel, de gehele kap en de kruivloer zijn als totaal verloren te beschouwen. Van de kruisarmen van het bovenwiel was zeker 5 cm weggebrand. De gietijzeren insteekkop heeft ook wat geleden, maar is waarschijnlijk nog wel bruikbaar aangezien deze in het hout van de as zat. De roeden zijn rondom de askop wat aangebrand (enkele hekscheden waren weggebrand) maar zullen waarschijnlijk nog wel bruikbaar zijn. Verder onderzoek zal dit alles uit moeten wijzen. De rompopeningen werden afgesloten.
De eigenaar besloot de molen opnieuw maalvaardig te herstellen. In eerste instantie zou de gelagzaal op de benedenverdieping opnieuw gebruiksklaar gemaakt worden.

In 2012 kocht Gie Verbunt (CEO van Izen in Lille) de molenromp aan, met het doel hem opnieuw als windmolen te herstellen. Op 10 juli 2016 werd het gelijkvloers geopend als brasserie en een bed&brekakfast met 4 gastenkamers. De eerste verdieping is ingericht als feestzaal voor familiefeestjes, vergaderingen op opleidingen. Het molenaarshuisje, waarvan het dak is belegd met zonnepanelen, is omgebouwd tot een positieve energiewoning.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Gedrukte bronnen
- De Werkman (Aalst), jg. 11, nr. 557, 22.07.1883, p. 2, kol. 1.

Werken
- S. Van Oerle & P. Van Riel, "Graanmolen, schorsmolen, mosterdmolen... Kan de Stenen Molen van Brecht ook elektriciteit opwekken?" Molenecho's, XXXIII, 2005, 4, p. 215-226;
- Denewet Lieven, "Tien Vlaamse molens ingehuldigd in 2003", Molenecho's, XXXI, 2003, 4, p. 281-296.
- Backx J. & R. Van Ryckeghem R., "Grote scharniermomenten van drie windmolens" (Rijkevorsel, Brecht, Komen), Molenecho's, XXIX, 2001, 3, p. 124-127;
- Brouwers F., "De toekomst van een verleden. Levende molens in de provincie Antwerpen", s.l., Levende Molens Werkgroep Kempen-Antwerpen, [1997];
- D[e] K[inderen] E., "De Stenen Molen van Brecht", De Belgische Molenaar, LXXI, 1976, 2, p. 15 en 22-23;
- D[e] K[inderen] E ., "Molennieuwtjes uit Brecht", De Belgische Molenaar, LXXII, 1977, p. 294-295; Dirks F., "De 'Bergmolen Bounke-Bounke' van Brecht zal worden gerestaureerd", Natuur- en Stedenschoon, LXV, 1997, 1, p. 32-34;
- Holemans H. & Lemmens P.J., "Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwepen," Nieuwkerken, 1983, p. 38-40;
- Ooms F., "Brecht", Brecht, 1975;
- Ooms F., "Brecht en zijn molens," in: Brecht, gemeentelijk informatieblad, IV, 1980, 4 (4 nov.), p. 72-78 en V, 1981, 3 (juli), 1981, p. 73-74; overgenomen in: De Belgische Molenaar, LXXV, 1980, p. 99-101, 117-118 en 133-134 en in: Molenecho's, IX, 1981, p. 42-45, 58-60 en 66-68;
- Ooms F., "De molens van Brecht", De Belgische Molenaar - Levende Molens, LXXVII, 1982, 2 (februari), p. 48-51, ill. - als vervolg op: "V. De verdwenen molen van Sint-Job";
- [Smet L.], "Brecht. Verkoop stenen molen", Molenecho's, IV, 1976, 3, p. 19;
- [Smet L.], "Stenen molen te koop", Molenecho's, III, 1975, p. 37 Van Stappen A., "Goed nieuws over de stenen molen te Brecht", Ons Molenheem, 1995, 3, p. 19;
- Van Stappen A., "Wordt de stenen molen van Brecht hersteld?" Natuur- en Stedenschoon, LXIV, 1995, 5, p.30;
- Verpaalen John, "Uit de oude doos (9)", Levende Molens, VIII, 1986, 8, p. 64;
- Vorsselmans J. & Simons M., "Twee Kempense stenen beltmolens in de steigers", Molenecho's, XXVIII, 2000, 4, p. 191-192.
- A. Van Minnebruggen, "Brecht, Het verhaal van onze stenen molen", Antwerpen, TYR bvba, 2007, 67 p., ill., krten.
- Filip Hooghe, "De Stenen Molen van Brecht", in: "Land in Zicht", Kon. Ver. voor Natuur & Stedenschoon, 2008 (77), april-mei-juni, p.14-15, ill.
- Lieven Denewet, "Uitgebrande Stenen Molen van Brecht wordt herbouwd", in: Molenechos, XXXVIII, 2010, 2.
- Lieven Denewet, "Honderd bespookte molens in Vlaanderen. Een verzameling molensagen van de kuststreek tot het Maasland", Molenecho's, XX, 1992, nr. 2-3.

Mailberichten
- Bart Aertgeerts, Lier, juni 2010.
- John de Jongh, molenbouwer Veldhoven, juni 2010.

Persberichten
FSE, "Molenaar kraakt molen", De Standaard, 14.03.2003.
Jan Vorsselmans, "Malen en eten in Stenen Molen", in: Gazet van Antwerpen, 05.12.2007.
KM, "Brecht. Het verhaal van de stenen molen", in: flapuit.be, 16.01.2008.
"16 miljoen voor Bounke-Bounke", in: Gazet van Antwerpen, 13.07.2001.
Boris Rousseeuw, "Felle brand vernielt Stenen Molen in Brecht", Gazet van Antwerpen, 15.06.2010.
Marnik Aerts, "Stenen Molen in Brecht in de as gelegd", deredactie.be, 15.06.2010.
Stefaan Ledeganck & Luc Van Bakel, "Burgemeester sluit niet uit dat brand werd aangestoken. Brasserie in molen gaat in vlammen op", in: Het Nieuwsblad, 16.06.2010
Johan Resseler, "Toerisme Brecht reageert. 'Zware slag voor molenerfgoed', in: Het Nieuwsblad, 16.06.2010.
Neel Vermeiren, "Grote verslagenheid na brand in Stenen Molen", in: Het Nieuwsblad, 16.06.2010.
Neel Vermeiren, "Een van de drie overgebleven bovenkruiers. Stenen molen had grote historische waarde", Het Nieuwsblad, 17.05.2010.
Leonard Muylle, "Molenaar Jef Verbraeken treurt om verlies van zijn molen. 'Dit is zoals een kind verliezen'", Het Nieuwsblad, 17.06.2010.
Alain Denissen, "Molen Brecht: uitbaters kondigen stopzetting aan", in: Gazet van Antwerpen, 18.06.2010.
Neel Vermeiren, "Wieken en molenstenen van Stenen Molen worden verwijderd", Het Nieuwsblad, 21.06.2010.
Boris Rousseeuw, "Wieken en molenstenen moeten weg", Gazet van Antwerpen, 17.06.2010.
Boris Rousseeuw, "Afgebrande molen heeft noodkap", in: De Gazet van Antwerpen, 14.07.2010.
BR, AK, "Uitslaande brand in molen wel degelijk aangestoken", Gazet van Antwerpen, 20.08.2010.
VW, "Brand molen aangestoken", Het Nieuwsblad, 31.08.2010.
"Molen van Brecht", De Streekkrant, 20.10.2010.
Elke Lamens, "Restauratie legendarische Boenke Boenke op til. Nieuwe toekomst voor enige kettingkruier van de provincie in Brecht", Gazet van Antwepren,  26-27 september 2015, p. 38-39.
Kristin Matthyssen, "Antwerps huis wekt meer energie op danhet verbruikt. Minister Tommelein opent meest ecologische woning van het lnad", Gazet van Antwepen, 28.06.2016.
DVGT, "Brecht. Molen is weer springlevend", Het Laatste Nieuws, 13.07.2016.
Paul Huysmans, "Jong koppel blaast nieuw leven in Brechtse molen", madeinkempen.be (Nieuws voor ondernemers), 07.07.2016.
DVGT, "Molen Brecht weer in gebruik", nieuws2990.drobradio.com (13 juli 2016)
"De Steenen Molen weer open in Bracht", atv.be (10.06.2016)
Neel Vermeiren, "Brecht. Slapen en ontbijten in gerestaureerde molen. Floris Verbunt en Danique Moonen openen energiezuinige bed&breakfast", Gazet van Antwerpen, juli 2016, p. 31.