De Molen van Hoek is een stenen korenwindmolen, type bergmolen, aan de zuidzijde van de Bergsebaan (nr. 25), in Essen-Hoek. Vroeger bevond de molensite tot het grondgebied van Kalmthout.
Hij werd tussen 1775 en 1827 gebouwd als en stenen graan- en oliemolen. Later werkte hij enkel nog als een graanmolen.
Een kadasterdocument uit 1827 beschrijft: "stenen windmolen met 2 paar koorn en een paar steenen tot het slaen van oly; deszelfs ligte constructie laat niet toe tot het malen van van koorn en het slaan van oly te gelijkertijd, deszelfs ligging is onvoordelig".
De molen staat nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1875), maar wel o.m. in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843) met het rond grondoppervlak van een stenen molen.
Opeenvolgende eigenaars: - voor 1834, eigenaar: Aaerden-Capiteyns Jacobus, molenaar te Wouw (NL) - 29.10.1849, afstand: Aerden Pierre Leonard, molenaar te Kalmthout (notaris Aerts - "moulin à grains et huile en briques") - 12.11.1876, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Pierre Leonard Aerden) - later, efenis: de kinderen (overlijden van de weduwe van Pierre Leonard Aerden) - 07.01.1901, verkoop: Aerden-Boden Leonardus Joannes Maria, molenaar te Kalmthout (notaris Van Olmen) - 01.07.1912, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Leonardus Aerden), te Kalmthout - 20.05.1919, verkoop: de weduwe Leonardus Aerden en consoorten (consoorten: a) Aerden Elisabeth Cornelia, echtgenote V an den Briele Henricus, b) Aerden Genoveva Maria, echtgenote Van Oevelen Adrianus Jacobus en c) Aerden Wilhelmus, werkman te Essen (notaris Pelgrims) - 03.09.1929, verkoop: Aerden-De Jaet Wilhelmus, werkman te Essen (notaris Van Omen) - 27.06.1956, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Wilhelmus Aerden) - 16.10.1956, erfenis: de kinderen: a) Aerden Ludovicus Frans, molenaar te Kalmthout, b) Aerden Joanna Maria en c) Aerden Yvonne Elisabeth (ovelrijden van de weduwe van Wilhelmus Aerden) - 16.04.1962, verkoop: Aerden-De Crom Aloysius Petrus Germain, handelaar te Kalmthout (notaris Mennes - oude molen met bijgebouwen, werf en boomgaard, hamermolen, dieselmotor (Blackstone)...). - 24.05.1967, verkoop: Van Meel-Geysen Josephus Franciscus, handelaar te Kalmthout (notaris Mennes) - 29.10.1984, verkoop: Gommeren Willem Frans "Sooi", geboren te Essen op 30.01.1924 en overleden in het AZ Jan Palfijn te Merksem op 02.09.2003, gehuwd met Elisabeth "Liza" Vinckx, stichter van Transport Gommeren op 11.03.1978 - 2017, eigenaar: Bart Gommeren
In 1929 werd de molen stilgelegd en twee jaar later onttakeld. Tot in 1967 bleef de molenaarsfamilie Aerden eigenaar van de molen. Ze maalden met een hamermolen en een Blackstone-dieselmotor. In 1957 werd de molen verkocht aan handelaar Jozef Van Meel. De molen werd omgevormd tot café, brandde af, maar werd weer hersteld en gerenoveerd als molenromp.
De romp is niet beschermd als monument, maar werd op 5 oktober 2009 vastgesteld als bouwkundig erfgoed.
Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS
Literatuur
Werken R. De Groodt, De Molens van Calmpthout en Esschen, in: Oudheid en kunst, XX, 1929. P.I. Goetschalckx, Geschiedenis der parochie Calmpthout, Esschen (Bijdragen tot de geschiedenis, bijzonderlijk van het aloude hertogdom Brabant, 1909, VIII, p. 170-208). De Spycker, Orgaan van de Heemkundige Studiekring voor het grondgebied Essen-Kalmthout-Huibergen, jg. I, 1933 sq,; jg. I-X getiteld "Gedenkschriften betreffende de aloude heerlijkheid Esschen, Calmpthout, Huybergen" A. Tireliren, Essen in oude prentkaarten, Zaltbommel, s.d. A. Tireliren & G. Meeusen, Oude Hoeven, Huizen, Erven en Geslachten te Essen (De Spycker, jg. XII tot XVIII. 1955 tot 1961). J. Verpaalen, De Bakkersmolen. Van graan tot brood, Brussel, 1982; H. Holemans & P.J. Lemmens, Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen, Nieuwkerken, Ten Bos, 1983, p. 63. Herman Holemans, "Provincie Antwerpen - Volledig overzicht van bestaande & verdwenen wind- water- & rosmolens", Kinrooi, Studiekring "Ons Molenheem", 1986, p. 38. Herman Holemans, "Wind- en watermolens van de provincie Antwerpen. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten H-", Opwijk, Studiekring "Ons Molenheem". G. Plompteux, G. Steyaert & L. Wylleman, Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10N1 (A-He), Brussel - Gent, 1985.
Essen, Antwerpen
