Deze Wellermolen op de Herk werd voor 1235 opgericht als banmolen onder toezicht van de abdis van Munsterbilzen. Het huidig molenhuis dateert van 1775 en is samen met het 20ste-eeuwse woonhuis onder één zadeldak verenigd. Vermeld in de memoires van de Ferraris van ca. 1775 als olieslagmolen. Op de Ferrariskaart (ca. 1775) en in de Atlas van de Buurtwegen (1844) aangeduid als een L-vormig complex, met een nu verdwenen dwarsschuur of doorgang naar de velden tussen woonhuis en haakse stal in.

De Bestendige Deputatie van de provincie Lmburg keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 1,150 meter goed. De toenmalige eigenaar was Gerard Wagemans.

Eigenaars na 1840:
- voor 1844, eigenaar: Wagemans Gerard, molenaar te Wellen
- 1848: en kinderen
- 1875, deling: Wagemans Rosalie, eigenares te Wellen
- 1876, huwelijk: Houwbrechts-Wagemans Alfons, molenaar te Wellen
- 1913: de weduwe en kinderen
- 1932, deling: Candrix-Houwbrechts Martinus, landbouwer te Wellen
- 2014: Candrix familie

Tot 1973 was de molen in werking, maar hij kan mits enkele ingrepen weer maalvaardig maalvaardig gemaakt worden. Wel is er dringend herstel nodig, zoals aan het rad en de sluizen.

Het metalen onderslagrad heeft een diameter van 5 meter. Er zijn twee steenkoppels. De overbrengsverhouding bedraagt 1/12. Bij een normaal debiet duurt het ongeveer 6 seconden voor één omwenteling van het waterrad. De molen is nog draaivaardig, maar heeft dringend herstel nodig, zoals aan het rad en de sluizen. De luikapel op het dak is verdwenen bij de laatste dakrenovatie.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Architecturale beschrijving (Dirk Pauwels, Agentschap Onoerend Erfgoed)

Heden complex van losstaande bestanddelen met woon- en molenhuis ten Z.W. (niet loodrecht op de Herk), voormalige stal ten Z.O. en bakhuis achter het woonhuis ten zuidwesten.
Achterin gelegen, aan het einde van een gekasseide oprit.
Ten Z.W., bakstenen woon- en molenhuis van zes traveeën en twee bouwlagenonder zadeldak (Vlaamse pannen), in kern mogelijk teruggaand tot het tweede kwart van de 18de eeuw. Versteende vakwerkbouw cf. schaarse resten in de achtergevel. Vier traveeën brede voorgevel van het later versteende woonhuis uit het eerste kwart van de 20ste eeuw. Witgekalkte molenhuisgevel van twee traveeën met laaddeur en rechthoekig venster op de bovenverd. Achtergevel met schaarse resten van het oorspronkelijke vakwerk. Baksteen met ingegrift jaartal 1806 opgenomen in een metselaarsteken met St.-Andreaskruismotief van gesinterde baksteen, bewaard boven de kozijndeur in een vroeger versteende partij van de benedenverd. van het molenhuis cf. bouwnaden en baksteensoort en -koloriet. Vier houten kozijnen op de tweede bouwlaag.
Rechter zijgevel bezet met cementlaag ter hoogte van het ijzeren rad; drie rondboogvensters van ca. 1920; recent baksteenmetselwerk in de top. Betonnen sluiswerk, loopbrug en damwanden. Binnenwerk van ca. 1900 nog aanwezig.
Ten Z.W., achter het woonhuis, tweeledig bakhuis in versteend vakwerk onder zadeldak (Vlaamse pannen). Ten Z.O., vooraan en haaks op het woonhuis, voormalige stal in baksteenbouw, verhoogd cf. bouwnaden en afgedekt met zadeldak (mechanische pannen),

Literatuur

Agentschap Onroerend Erfgoed Limburg, dossier nr. 362.
Lieven Denewet, "Bescherming van Vlaamse molens & maalderijen in 2001" (Wakken, Lichtervelde, Oudenburg, Melsen, Wellen, Waregem), in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 1, p. 10-18;
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
Lieven Denewet, "Wellen. Wellermolen", in: Molenecho's, XXX, 2002, nr. 1, p. 17.
D. Bogaerts & E. Valgaerts, Kortessem. Een rijk molenverleden, Kortessem, 1990, p. 14 (ill. 3), (i.v.m. Hertenmolen).
R. Van der Linden e.a., Landelijk leven in Vlaanderen. Een onmisbaar werk over de laatste restanten van de oude landelijke cultuur, Gent, (1982), p. 124.
T. Maes, Wellen van toen, (Wellen), (1993), p. 89, 90, tekening.
J. Michiels, De vroegste geschiedenis van Wellen..., p. 168.
Dirk Pauwels, Frieda Schlusmans F. m.m.v. E. Muyldermans & J. Rombouts,  Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Borgloon, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N4, Brussel - Turnhout, 1999.

Websites
"Watermolen, op de Herk, met woonst (beschermd monument). Uitzonderlijk vastgoed te koop - Wellen", immoweb.be (06.10.2017)