Intekendatum: 05.09.2007 Molen: Michelbeke (Brakel), Boembekemolen - watermolen met metalen bovenslagrad Bouwheer: vzw Natuurpunt Ontwerper: Arch.bureau Sabine Okkerse bvba, Horebeke Opdracht: Instandhouding; o/cat. D24, kl. 1 Plaats aanbesteding: Architectenbureau Sabine Okkerse bvba, Ommegangstraat 2, Horebeke Toewijzing: Aquastra bvba, Lauwe
Ministerieel besluit houdende bescherming als monument, stads- of dorpsgezicht. De Vlaamse minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke Ordening, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, gewijzigd bij bijzondere wet van 8 augustus 1988, inzonderheid artikel 6, § 1, I, 7; Gelet op het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij de decreten van 18 december 1992, 22 februari 1995, 22 december 1995, 8 december 1998, 18 mei 1999, 7 december 2001 en 21 november 2003; Gelet op het besluit van de Vlaamse regering van 15 oktober 2004 tot bepaling van de bevoegdheden van de leden van de Vlaamse regering; Gelet op het ministerieel besluit van 27 januari 2004 houdende ontwerp van lijst van voor bescherming vatbare monumenten, stads- en dorpsgezichten; Gelet op het advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen van 01 juli 2004, BESLUIT : Artikel 1. Wordt beschermd, overeenkomstig de bepalingen van het decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van monumenten, stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij de decreten van 18 december 1992, 22 februari 1995, 22 december 1995, 8 december 1998, 18 mei 1999, 7 december 2001 en 21 november 2003: 1° Wegens de historische, industrieelarcheologische en sociaal-culturele waarde: - als monument: De watermolen genaamd "Boembekemolen" met inbegrip van de kelder onder de woning, de watergevel t.h.v. de woning, de cultuurgoederen die er integrerend deel van uitmaken inzonderheid de volledige technische uitrusting bestaande uit het draaiend werk (het kamwerk, een koppel maalstenen, elevatoren, liggende monocylindersemidieselmotor "Claeys Zedelgem", de riemen en overbrengingen, de graankuiser, het houten luiwerk, de ijzeren goot van de archimedesschroef en alle toebehoren) , de sluis met stuw, het waterrad, gelegen te Brakel (Michelbeke), Boembeke + 16; bekend ten kadaster: Brakel, 5e afdeling, sectie A, perceelnummer(s) 383/02D(DEEL), 383/02E. Art. 2. Het algemeen belang dat de bescherming verantwoordt, wordt door net gezamenlijk voorkomen en de onderlinge samenhang van de volgende intrinsieke waarden gemotiveerd: De industrieel-archeologische, historische en sociaal-culturele waarde van het monument wordt als volgt omschreven: als voorbeeld van een watermolen waarvan de oudst gekende vermelding dateert van 1548 maar die waarschijnlijk reeds ouder is (in dit oude cultuurlandschap waren er reeds in 11de eeuw watermolens). Van de oude vaste constructies zijn er restanten van de 17de en 18de eeuw (watergevel, restanten van leemvakwerk, dakspant). Deze watermolen illustreert de wijze waarop de inrichting en behuizing daarvan aan de economische en technische ontwikkelingen vanaf het einde van de 19de eeuw en gedurende de eerste decennia van de 20ste eeuw dienden te worden aangepast bijvoorbeeld door de plaatsing van een stoommachine rond 1900, later vervangen door een semi-dieselmotor in jaren 1920. Er zijn dus zowel oude, ambachtelijke als sporen van semi-industriele uitrustingen aanwezig (industrieel-archeologische waarde). Tevens was deze watermolen reeds bekend in een voor de streek belangrijke tijd, namelijk de 16de eeuw, waarin een belangrijke historische actor, namelijk Lamoraal, graaf van Egmont er eigenaar van was. (historische waarde). De historische documenten betreffende deze watermolen leggen getuigenis af van de overgang van de eigendomstoestand van molens van adellijk naar particulier bezit en dit rond 1800 (sociaal-culturele waarde). Art. 3. et oog op de bescherming zijn van toepassing: A. De beschikkingen van het besluit van de Vlaamse regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten (Belgisch Staatsblad 10 maart 1994). Brussel, 3 FEB 2005 Vlaams minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke Ordening, Dirk VAN MECHELEN
"Natuurpunt zoekt middelen voor restauratie Boembekemolen", 17.03.2011. Vrijwilligers van de vzw Boembeke en Natuurpunt Zwalmvallei zetten zich al jarenlang in voor de Boembekemolen in Michelbeke (Brakel), een bijzondere watermolen die dringend aan restauratie toe is. Het is de bedoeling om de watermolen een centrale rol te geven in het natuurreservaat Middenloop Zwalm. De totale kost van de de restauratiewerken is begroot op 750.000 euro, waarvan minstens 270.000 euro te dragen is door Natuurpunt. De helft van dat bedrag werd intussen al opzijgezet. Om de resterende middelen bijeen te brengen, doet Natuurpunt nu een oproep aan alle sympathisanten om de restauratie van de watermolen financieel te steunen. In het heuvellandschap van de Vlaamse Ardennen kronkelt de Zwalm, een buitenbeentje in Vlaanderen omdat ze op een afstand van amper 19 km een hoogteverschil van 60 meter overbrugt. Daardoor was de rivier uitermate geschikt voor de bouw van watermolens. De Boembekemolen in Michelbeke is een van de vijf watermolens op de Zwalm. De molen bevindt zich op de kruising van de Zwalm en de oude spoorwegbedding, vandaag gekend als het Mijnwerkerspad. Sinds het overlijden van de laatste molenaar in 1967, raakte de molen zwaar in verval. Natuurpunt en de vzw Boembeke sloegen een aantal jaar geleden de handen in elkaar om de molen een nieuw leven te geven. Door zijn ligging en cultuurhistorische waarde vormt hij het ideale trefpunt voor de buurt en de ruimere Zwalmvallei. De molen werd in 2001 aangekocht, samen met enkele ha vochtig weiland. Wat volgde was een lang verhaal om de restauratie van de molen en het herstel van de omliggende natuur rond te krijgen. De vrijwilligers van vzw Boembeke voerden een historisch onderzoek uit en de molen verkreeg in 2005 de status van beschermd monument. Sindsdien wordt druk gewerkt om de molen om te toveren tot een maalvaardige molen die biologisch graan maalt en groene energie opwekt, met ontmoetingsruimtes voor een breed publiek. De nieuwbouwonderdelen zullen worden uitgevoerd volgens een ecologisch verantwoorde bouwwijze. Het project is echter veel ruimer dan de molen zelf. Een van de centrale doelstellingen van het landschapsproject is de instandhouding en het herstel van het oude cultuurlandschap rondom de molen en de bijhorende fauna en flora. Wil jij Natuurpunt helpen om de Boembekemolen weer te laten draaien? Alle giften zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 (BIC: GEBABEBB) met vermelding ‘Project 3671, Boembekemolen'. Vanaf een gift van 40 euro ontvang je een fiscaal attest. Meer info: natuurpunt.be/boembekemolen/ Foto's: Jan François
"85.000 euro restauratiepremie voor Boembekemolen in Brakel", geertbourgeois.be, 13.01.2012. Vlaams minister Geert Bourgeois, bevoegd voor Onroerend Erfgoed, kent een premie van 85.062,32 euro toe aan de vzw Boembeke voor de restauratie van de Boembekemolen op de Zwalm in Michelbeke, Brakel. De watermolen prijkt sinds 2005 op de lijst van beschermde monumenten. “Een tweetal jaar geleden onderging de beschermde dieselmotor van de watermolen een restauratie,” aldus minister Bourgeois. “Het totale restauratieproject omvat het maalvaardig maken van de watermolen, alsook het uitbouwen van een bezoekersruimte voor onthaal, tentoonstellingen, enz. Met een terras aan de waterkant wil de eigenaar de bezoeker een mooi beeld geven op de Zwalm, het waterrad en het kolkende water. De eerste fase start met restauratieve werken ter voorbereiding van de maalvaardigheid van de molen.” De Boembekemolen is een bovenslagwatermolen waarvan de oudst gekende vermelding dateert van 1548. De molen is buiten dienst sinds 1967, toen de laatste molenaar omkwam tijdens een boerenbetoging in Oudenaarde. Het verval heeft zich daarna snel ingezet. Sinds 2001 is de vzw Natuurpunt eigenaar. Deze heeft zich geëngageerd om de molen maalvaardig te restaureren, en heeft daartoe de vzw Boembeke opgericht. Bedoeling is dat de molen een centrale rol zal spelen in het natuurgebied Middenloop Zwalm. Daarbij zal ook een bezoekerscentrum geïntegreerd worden. Met de reconstructie van het waterwiel zal ook groene stroom geleverd worden. Het architectenbureau Sabine Okkerse uit Horebeke leidt het restauratieproject in goede banen. Auteur(s): Geert Bourgeois, Viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Contactinfo: Peter Buysrogge, woordvoerder Tel: 02/552 69 80
Werfbord Opdrachtgever vzw Natuurpunt beheer Coxiestraat 11, 2800 Mechelen Tel. 015/29.72.00 Email:: info @ natuurpunt.be
Restautatie Boembekemolen fase 1: bouwkundige restauratie en reconstructie waterrad
Kostprijs: 645.000 euro Einde van de werken: oktober 2013
Premieverlenende overheden Vlaamse Overheid - Onroerend Erfgoed Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Brakel
Architectuur Architectenbureau Sabine Okkerse bvba Ommegangstraat 2 - 9667 Horebeke Tel. 0496/80.77.90 - Email: info @ sabine-okkerse.be
Stabiliteit Ingenieursbureau Norbert Provoost bvba Alfons Braeckmanlaan 233 - 9040 Sint-Amandsberg (Gent) Tel. 09/210.55.20 - fax 09/230.69.68 - Email: info @ norbertprovoost.be
Technieken Henk Pijpaert Engineering bvba Beverestraat 109 - 9700 Oudenaarde Tel. 055/61.02.36 - fax 055/61.08.45 - Email: info @ hp-e.be
Veiligheidscoördinatie: Vowak Oombergenstraat 59 - 9620 Zottegem Tel. 09/366.78.58
Aannemer P. Nijs nv E3-Laan 49 - 9800 Deinze Tel. 09/386.61.50 - Fax 09.380.355.71 - Email: info @ pnijs.be
Literatuur
Archieven en landkaarten - Stadsarchief Gent, Penningkohieren Michelbeke, 1571, f° 34 v° - Villaretkaart (1745-1748) - Ferrariskaart (ca. 1775) - Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) - Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) - Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)
Gedrukte bronnen - "Gazette van Gend", 21 en 28 april 1791. - "Het Vlaemsche Land", jg. 2, nr. 218, 15 september 1858 (verkoopsadvertentie)
Werken vzw Boembeke, K. Mainz, L. Denewet, V. Decroock, J. François, J. Janssens, K. Haneca, S. Okkerse, "Dendrochronolgie voor de molinologie. Drie wetenschappelijke onderzoeken over de Boembekemolen. 1. Archiefonderzoek; 2. Dendrochronologisch onderzoek; 3. Vooronderzoek voor de inwerkstelling van de dieselmoter", Molenecho's, XXXVII, 2009, 2, p. 70-94. Walter Van den Branden, "De redding van de Boembekemolen op de Zwalm", in: Molenecho's, XXIX, 2001, nr. 4, p. 187-191; "De Boembekemolen te Michelbeke bijna 400 jaar", in: De Belgische Molenaar, LXII, 1967, p. 344; L. Verachten, Michelbeke Sint-Maria-Oudenhove Elst, Brakel, 1988. P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11); P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1985 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25); Julien Th. Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974. Walter Van den Branden, "De redding van de Boembekemolen op de Zwalm", Molenecho's, Vlaams Tijdschrift voor Molinologie", jg. 29, 2001, 4, p. 187-191. Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963); Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004; Geert Wisse, "De Boembekemolen te Michebeke-Brakel", in: Land in Zicht, Driemaandelijks tijdschrift van de Kon. Ver. voor Natuur- en Stedenschoon, jg. 75, 2006, nr. 4, okt.-nov.-dec., p. 24-27, ill. Frans Roest, "Dossier Boembekemolen", in: "De Zwalmgalm", Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundekring Zwalm, 2011, nr. 3, p. 13. Mededeling Georges Souffreau, heemkundige uit Woubrechtegem, 19.07.2007.
Mailberichten Leo Bombeeck (l.bombeeck ad chello.nl), 25.01.2009 Mailbericht Jan François, 20.03.2014, 27.03.2022.
Persberichten "Restauratie Boembekemolen", in: Het Nieuwsblad, 18.07.2006. EDP, "Werken aan Boembekemolen starten eerstdaags", in: Het Nieuwsblad, 14.12.2007 25.01.2009 EDP, "Feesten voor Boembekemolen en inwijding kapel", Het Nieuwsblad, 27.06.2009. Eric De Pessemier, "Panamarenko stemt op Boembekemolen. Molen voorlopig op vierde plaats in monumentenstrijd", Het Nieuwsblad, 12.09.2006. Eric De Pessemier, "Restauratiedossier wordt weldra doorgestuurd. Boembekemolen moet weer maalvaardig worden", in: Het Nieuwsblad, 16.06.2010. "Natuurpunt zoekt middelen voor restauratie Boembekemolen", 17.03.2011. Pierre Penninck, "Bouwvergunning voor Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 17.07.2011. EDP, "Dag van de Natuur in omgeving van Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 10.11.2011. EDP, "Bouwvergunning Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 28.07.2011. Eric De Pessemier, “Vlaams minister Bourgeois maakt 85.000 euro vrij voor eerste fase. Boembekemolen kan gerestaureerd worden”, Het Nieuwsblad, 14.01.2012. EDP, "Werkdag Middenloop Zwalm", Het Nieuwsblad, 15.02.2014. JVW, "Vzw Boembeke wint Groene Pluim", Het Nieuwsblad, 27.01.2014. EDP, "Eerste steen Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 26.04.2013. EDP, "Dag van de Natuur aan de Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 17.11.2012. Hugo Conderaerts, “Geniet van Luiwerk en steun restauratie Boembekemolen”, Het Nieuwsblad, 11.02.2012. "85.000 euro restauratiepremie voor Boembekemolen in Brakel", geertbourgeois.be, 13.01.2012. EDP, "Boembekemolen krijgt eigen bier met appels", Het Nieuwsblad, 09.02.2012. EDP, "Boembekemolen wordt feestelijk geopend", Het Nieuwsblad, 07.05.2014. Thomas Vandewalle, "Michelbeke. Restauratiewerken beschermd monument kostten 650.000 euro. "Boembekemolen is geen ruïne meer", Het Laatste Nieuws, 06.05.2014. Johan Van Bever, "Groene Pluim voor Zomerterras Boembekemolen", Het Nieuwsblad, 29.01.2017.
|