De Herkermolen is een watergraanmolen (tot 1884 ook oliemolen) met een metalen onderslagrad onder een afdak, gelegen op de Herk aan de Molenstraat 19.

Al in 1326 werd deze watermolen vermeld. 
De inwoners van Herk waren verplicht hun graan te laten malen in de Herkermolen, die eigendom was van de prinsbisschop van Luik. Slechts wanneer ze daar in het gewicht bedrogen werden, mochten ze in de molen van Oppem laten malen. Volgens een oude kaart was de molen van Oppem gelegen op de Herk, ongeveer tegenover de winning "De Worp". Indien ze ook in de molen van Oppem bedrogen werden, mochten ze buiten Herk laten malen.

Eigenaars sinds 1844
- voor 1844, eigenaar: Chapelle Leopold, burgemeester van Herk-de-Stad
- 1855, erfenis: Chapelle Marie, broer en zusters, molenaars te Herk-de-Stad
- 1858, verkoop: Govaerts Nicolaas, brouwer te Herk-de-Stad
- 1868, erfenis: a) Govaerts Nicolaas, de weduwe (vruchtgebruik), b) Govaerts Nicolaas, de weduwe en kinderen
- 1882, verkoop: Keyaerts-Ligny Alexander, eigenaar te Lummen
- 1890, erfenis: Keyaerts-Adelot Alexander, eigenaar te Beringen
- 1896, erfenis: de weduwe Adelot van Alexander Keyaerts
- 1905, begin vruchtgebruik: a) Theylaert-Adelot Prosper, eigenaar te Beringen (naakte eigendom), b) Adelot Andries, bijzondere te Beringen (vruchtgebruik)
- 1915, einde vruchtgebruik: Theylaert-Adelot Prosper, eigenaar te Beringen
- 1918, verkoop: Thys-Dompas Arthur, molenaar te Herk-de-Stad
- 1946, eigenaar: 'S Heeren-Thys Rafaël Marie (°916), molenaar te Herk-de-Stad
- 2013, eigenaar: 'S Heeren Steven, Herk-de-Stad

De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 5 mei 1847 de vastgestelde pegelhoogte van 2,3 m goed.

In 1884 werd de oliemolen opgeheven: het stuk van het gebouw waarin het olieslagwerk stond werd toen afgebroken.  
In 1946 gebeurde een grondige verbouwing tot een nijverheidsgebouw.

De laatste beroepsmolenaar was Rafaël 'S Heeren (°16.06.1916), die tot het eind van de jaren 1970 maalde (vaak met de motor). Zijn echtgenote bewoonde tot de zomer van 2010 het molenhuis. Thans is kleinzoon Steven 'S Heeren de eigenaar.

Na de stillegging bleef de molen aan de buitenzijde goed onderhouden. Het waterrad en de stuwsluizen (nu geautomatiseerd op motor) werden in 2012 vernieuwd.

De Werkgroep Molenzorg Zuid-Limburg vzw voerde in juli-augustus 2017 enkele reparaties uit. De molen is draaivaardig maar maalt nog niet. De steengalg moet nog hersteld worden.

De inrichting van de korenmolen is nog volledig: een averpletter, 1 maalvaardig Frans steenkoppel, 1 gedemonteerd kunststeenkoppel, 2 elevators: 1 voor de haverpletter en 1 om de steen te voeden. Het metalen onderslagrad, onder afdak, verkeert nog in vrij goede staat. 

De molen is te bezoeken op aanvraag bij vrjiwillig molenaar Daan Chistoffels, e-mail: daanchristoffels @ outlook.com.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

R. Enckels, "Beslag op de banmolen te Herk-de-Stad 1680", in: Ons Heem, XVIII, 1963-64, p. 125-126;
R. Enckels, "Bijdrage tot de geschiedenis van de Herkermolen", in: Album M. Bussels, Hasselt, 1967, p. 213-227;
R. Enckels, "Beknopte geschiedenis van Herk-de-Stad", Herk-de-Stad, s.d.
R. Ulens, "De steden Herk en Halen in het verleden", in: Jaarboek van het Limburgsch geschied- en oudheidkundig gezelschap, jg. 47, 1933, p. 173-185.
Van der Straeten, "Notes sur Herck-la-Ville, in: Leodium, II, 1912.
Lieven Denewet, "Inventaris van de Limburgse watermolens met hun pegelhoogtes (1846-1849)", Molenecho's, 39, 2011, nr. 2
Herman Holemans & Werner Smet, "Limburgse watermolens. Kadastergegevens: 1844-1980", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1985;
Bert Van Doorslaer, "Met de stroom mee of tegen de wind in? Molens in Limburg", Borgloon/Rijkel, Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, 1996;
H. Holemans, "De watermolen van Herk-De-Stad" in: Ons Molenheem, 1996, nr. 3, p. 11-13.

Mailberichten
Steven 's Heeren, eigenaar-bewoner en kleinzoon van de laatste beroepsmolenaar Rafaël 's Heeren, 25.03.2013.
Guido Pas, Kapellen, 23.07.2015 (zoon van Robert Pas, die de molen regelmatig bezocht in de jaren 1960).
Hedwig Pas, 23.07.2015 (zus van Guy Pas)
Daan Christoffels, Genk, 25.10.2017 (vrijwillig molenaar)