De Watermolen is een korenwatermolen met metalen bovenslagrad op de Molenbeek in Muldershof 2.

Hij werd kort voor 1466 gebouwd als een oliewatermolen door Jehan de la Damme, die daarvoor jaarlijks op Kerstdag 18 schellingen moest betalen aan de heer van het Land van Rode: "... De Jehan de le Damme, qui doibt par an sur le cours du russot en la commune de Badelghem ... sur quoy il a mis ung molin oyelle, xviii s. par an à Noël." (Rijksarchief Gent, Archief van het Land van Rode).

Uit het proces-verbaal van afpaling van de gemeente Balegem van 1822:
"Il y a aussi un mouin à eau appartenant à P(ier)re J(ea)n De Mulder S(ecti)on B n° 489. Il sert à moudre le grain. Il est assez avantageusement situé. L'expert estime qu'à raison de son exploitation, il peut être évalué à un revenu brut de fl. 150 et net de fl. 100."

De watermolen werd in 1834 ondergebracht in klasse 1 met een kadastraal inkomen van 150 frank.

Eigenaars na 1820:
- 1822, eigenaar: De Mulder-Leus Pieter Jacobus, molenaar te Balegem
- 10.06.1847, erfenis: De Baele-Leus Jan Baptist, molenaar te Balegem (vrouw Leus is de weduwe van Pierre De Mulder) (overlijden van Pierre De Mulder)
- 11.12.1858, huwelijk: Fruyt-Leus Constantin (vrouw Leus is de weduwe van De Mulder Pierre en van De Baele Jan Baptist), landbouwer te Balegem (huwelijkscontract van 07.12.1856)
- 09.05.1885, deling: Venneman-Baele Polydoor, deurwaarder te Bottelare (notaris Bouckaert)
- 26.01.1894, verkoop: Eeckhaut-Callant (elders geschreven als Callaert) Honoré, tapper en slachter en later molenaar te Balegem (notaris De Wilde)
- later, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Callant/Callaert)
- 1928, afstand: Eeckhaut-De Taeye Camiel, molenaar te Balegem (notaris Van de Wiele)
- 19.11.1939, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Camile Eeckhaut)
- 28.05.1966, gift: Eeckhaut Agnes Julia Josephine, bediende te Balegem (notaris Pede)
- 2008, verkoop: particulier

De laatste molenaars waren de kinderen van Camiel Eeckhaut-De Taeye (+1939). Na het stilleggen van het rad in 1953 werd het molenhuis een jaar later ingericht als woning, waarbij het hele draaiende werk werd verwijderd. Enkel het plaatijzeren bovenslagrad (hersteld in 1975), de houten watergoot tegen de achtergevel van het molenhuis en de trapsgewijze afgebouwde strekdam herinneren nog aan de molenfunctie.

Bouwkundige beschrijving (Agentschap Onroerend Erfgoed)
Het molengebouw bestaat uit één bouwlaag en drie traveeën onder zadeldak (pannen, niet evenwijdig aan de straat). Onderbouw van Balegemse zandsteen (voormalig molenhuis). Zandstenen hoekblokken rechts in de voorpuntgevel en een rondboogvormige zandstenen deuromlijsting met imposten en platte sleutel. Venster met geometrische motiefjes in gekleurd glas-in-lood (midden 20ste eeuw).

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Gend, 2 maart 1789.
Balegem - Cijnsrente op de watermolen
Openbare verkoping, op 18 maart 1789 ter Vierschaar van Gedele te Gent, als koop IV: een cijnsrente van 5 £ gr. ’s jaars ten laste van de watermolen van Balegem. De actuele debiteur is Judocus de Mulder, als bezitter van de hypotheek. Ingesteld op 100 £ gr. wisselgeld. Inlichtingen bij notaris-procureur Jan Francies Hacquart te Gent.

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Gent, Archief van het Land van Rode, rekening uit 1466.

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 2 maart 1789

Werken
De Potter Frans & Broeckaert Jan, "Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen", reeks I, deel 1, Balegem, p. 7-8, Gent, 1864-1870.
P. Bauters & R. Buysse, "De Oostvlaamse watermolens. Inventaris 1980", Gent, 1980 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 11);
P. Bauters, "Oostvlaams molenbestand 1986", Gent, 1986, p. 15 (Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen. Bijdragen, nieuwe reeks, 25);
Paul Huys, "Betwistingen rond de oprichting van molens (1792)", Molenecho's, XXXVIII, 2010, 3? p. 140-141.
A. ver Elst, "De watermolens van Antwerpen en Vlaanderen in beeld", Zaltbommel, 1979, p. 48;
J. Verpaalen, "Balegem: molendorp met weinig allure", in: De Belgische Molenaar, LXXVII, 1982, nr. 2, p. 38-40.
"Inhuldiging van de watermolen", in: De Beiaard, LXXIV, 1975, nr. 28, p. 5;
"Balegem: het Vlaams molendorp?", in: Molenecho's, XI, 1983, p. 15;
V.G., "Wordt Balegem een uitverkoren molendorp? in: De Belgische Molenaar, LXX, 1975, p. 354;
"De driemolenwandeling Balegem", in: Bouwkundig Erfgoed in Vlaanderen, 1977, nr. 26, p. 19-23;
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.

Mailbericht
Andy Eeckhaut, 12.06.2017 (achterachterkleinkind van Honoré Eeckhaut, molenaar op de Watermolen van Balegem.