De Vermeulensmolen of Stenen Molen is een stenen stellingmolen, vroeger ingericht als koren- en oliemolen, aan de westzijde van de Vlamertingsestraat (nr. 77).

Hij werd tussen 1795 en 1817 opgericht als een houten graan- en oliewindmolen, type driezolder-staakmolen. We zien hem nog als een staakmolen getekend op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842).

Charles Louis Vermeulen-Smagghe kocht de molen in 1838 van Charles Eugène Dehaene en liet hem in 1843 vervangen door een stenen stellingmolen, eveneens ingericht als graan- en oliemolen. De bouwdatum is aangegeven op een gevelsteen boven de deur.

De stenen windmolen, eigendom van Charles Vermeulen, stond naast het nieuw aangelegde kasteelpark. Graaf d'Ennetières wilde die molen, met omringende gronden kopen. Beide eigenaars konden evenwel niet tot een vergelijk komen. Graaf d'Ennetières plantte daarop tientallen populieren op zijn grond, in de nabijheid van de molen, die - eens volwassen - de wind braken, zodat de molenwieken geen wind meer konden vangen. De molenaar zag zich verplicht de molen te verhogen.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Dehaene Charles Eugène, molenaar te Elverdinge
- 1838, verkoop: Vermeulen-Smagghe Charles Louis, landbouwer te Elverdinge
- 08.06.1879, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Charles Louis Vermeulen)
- 10.09.1883, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Smagghe van Charles Vermeulen)
- 03.05.1885, eigenaar: Decroos-Vermeulen Theofiel, de weduwe, eigenares te Ieper (notaris Titeca)
- na 1921, eigenaar: a) Vermeulen Mathilde Elodie, zonder beroep te Schaarbeek en b) Vermeulen Julien Victor, notaris te Geluwe
- 25.11.1924, erfenis: Vermeulen Julius Victor, erenotaris te Geluwe (overlijden van Mathilde Vermeulen)
- 19.12.1930, erfenis: a) Vermeulen-Beniaux Charles Theodore, handelaar te Schaarbeek en b) Vermeulen-Cardinael Arnold Celestina Hilaire Polydoor, de weduwe en de kinderen, handelaarster te Schaarbeek (overlijden van Julius Vermeulen)
- 02.05.1933, erfenis: a) Vermeulen-Beniaux Charles Theodore (voor 1/2), handelaar te Schaarbeek en b) Vermeulen-Cardinael Arnold Celestina Hilaire Polydore, de weduwe en de kinderen (voor 2/32 volle eigendom + 7/32 vruchtgebruik) en c) Vermeulen Charles Leo (voor 7/32 volle eigendom  + 7/32 naakte eigendom), minderjarige te Schaarbeek
- 1960, eigenaar: a) Vermeulen-Thevelin Charles Leo Jean Gabriël (voor 15/16), brouwer te Ieper en b) Vermeulen-Cardinael Arnold Celestina Hilaire Polydore, de weduwe en de kinderen (voor 1/16), zonder beroep te Schaarbeek.

In juli 1856 werd in Elverdinge de muldersgast, die op de stoep van zijn molen stond, getroffen door de bliksem, "die hem het lyf van aen den arm tot aen den voet verzengd heeft, zonder hem echter te kwetsen", zo meldt ons de Beurzen-Corant van 15 juli 1856. We kunnen hier niet opmaken om welke windmolen in Elverdinge het ging: de houten Groenemolen aan de Steenstraat of de stenen Vermeulensmolen in de Vlamertingsestraat.

Toen in 1909 het wiekenkruis werd uitgehaald kon de molen enkel nog met stoom aangedreven worden. Bij hun terugtrekking in 1918 werd de romp merkelijk beschadigd. Na herstel werd de stoommaalderij verder gezet.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de molenromp als observatiepost gebruikt en daarom met enkele baksteenlagen verhoogd. De mechanische maalderij bleef bewaard en is ingericht op de benedenverdieping en op de eerste drie zolders. Er zijn nog drie koppels stenen, een buil, een haverpletter en een dieselmotor van het type L 25 PK aanwezig. De laatste molenaar (met de mechanische maalderij) was  Herman Bartier, in de volksmond 'Herman van de molen'. Hij woonde in café 'Het Molenhuis', Vlamertingestraat) en had nog wat landbouwgrond. Hij bewerkte dat land met behulp van zijn trekpaard. Dat paard was een van de laatste paarden in Elverdinge.

De molenromp en de mechanische maalderij werden in 1993-'94 hersteld. De romp is op afspraak te bezoeken, op aanvraag bij Toerisme Ieper (toerisme@ieper.be).

In 2008 gebeurde een instorting van de derde verdieping. Het gaat om een moerbalk die vroeger v reeds werd versterkt met zweeijzers, evenwel niet tot op de dragende muur. Inmiddels heeft de tand des tijds en de aantasting door houtborende insecten zijn werk verder gezet en heeft de moerbalk ter hoogte van de balkslof het begeven en is neergestort tot op de graanreiniger die nu de helft van de vloer ( gedeeltelijk ) ophoudt. De schade werd inmiddels hersteld.

Lieven DENEWET & Heman HOLEMANS

Literatuur

Gedrukte bronnen
"Beurzen-Courant", jg. 1, nr. 103, van 12 juli 1856 (muldersgast neergebliksemd)

Werken
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 232-233 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel 1. Arrondissementen Ieper, Kortrijk, Roeselare, Tielt", Brugge, 2001, p. 83: John Verpaalen, "Molens van de frontstreek", Kortrijk, 1995, p. 58-61;
E. Leeuwerck, "Elverdinge-Ieper. De Stenen Molen ", in: Molenecho's, VI, 1978, 7, p. 49-50;
J. Maes, "Twee molens te Elverdinge", in: De Belgische Molenaar, LXIV, 1969 p. 176-177;
Roland Annoot, "De molens in het Westland", Ieper, 1950;
"De stenen molen of molen Vermeulen te Elverdinge", in: Curiosa, febr. 2000, p. 17-20.
John Verpaalen, "Molens van de frontstreek", Koksijde, De Klaproos, 1995.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-G", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1994.
Paul Huys, "Molensprokkelingen van anderhalve eeuw gelegen", Molenecho's, jg. 30, 2002, 1, p. 50-53 (52).

Persberichten
RSI, "Restauratie Elverdingse "molen" is uitgesteld", Het Nieuwsblad, editie West, 02.09.1985, p. 11.
"Elverdinge tussen Kasteelpark en Vuile Seule", in: De Krant van West-Vlaanderen, 04.12.2009.
“Houten molen Elverdinge nooit meer heropgebouwd", Krant Van West-Vlaanderen editie Ieper/Poperinge, 24.06.2016.
"Schuurbrand naast molen", Het Nieuwsblad, 13.02.2017.
Lieven Samyn, "Tuinhuis vat vuur door kachel", Het Laatste Nieuws, 13.02.2017.