In 1840 bouwde Johannes Deprez (van de Oosthofmolen te Snellegem) een watermolen naast de Waalbeek of Meerschbeek om graan te malen en olie te slaan. Hij kreeg daartoe op 9 juli 1841 de toestemming  van de Bestendige Deputatie van de provincie West-Vlaanderen (dus een regularisatie). De molen werd gebouwd op grond van "den disch" en was eigendom van Karel Deprez, molenaar uit Leke, en Jacobus ten Pieter, molenaar uit Snellegem.

In 1854-1858 liet toenmalig molenaar Seraphinus Deprez ten westen van de watermolen een windmolen aanbouwen, toen de "Koutermolen" genaamd. De watermolen fungeerde verder als oliemolen, de windmolen werd als korenmolen gebruikt. Bij de bouw worden enkele oude molenonderdelen hergebruikt, zoals onder meer blijkt uit het jaartal "1784" op het klauwijzer.

Opeenvolgende eigenaars:
- 1840, opbouw watermolen: a) Depré Karel, molenaar te Snellegem, b) Depré Jacobus, c) Depré Franciscus en d) Depré Pieter
- 20.04.1852, deling: Depré-Compernolle Seraphinus, molenaar te Snellegem (notaris Halte - moulin à eau)
- 21.04.1903, erfenis: en de kinderen (overlijden van vrouw Compernolle)
- 09.01.1905, erfenis: de kinderen (overlijden van Seraphinus Depré)
- 14.04.1906, maatschappij: Burgerlijke Maatschappij Casteleyn Lodewijk en deelhebbers (notaris Van Hoestenberghe - stoomoliemolen en graanwindmolen)
- 04.08.1906, verkoop: a) De Laere Charles (overleden op 13.03.1916 - hij viel uit de galerij van de windmolen), molenaar te Snellegem, b) Masschaele Charles, c) Casteleyn Pieter, d) Casteleyn Louis, e) De Pauw Emiel, f) Allemeersch August, g) Cool Bernard, h) Vandenbussche Edward, i) Jonckheere Jan-Baptist en j) Van Oost Amand (notaris Standaert - vandaar de naam "Boerenmolen)
- 06.10.1919, verkoop: a) Masschaele Charles, b) Casteleyn Louis en c) Van Oost Amand (notaris Vanderheyde)
- 08.07.1921, verkoop: Desopper-Delrue Edmond August Louis, winkelier te Gits (notaris Vanderheyde)
- 14.01.1952, erfenis: a) Rotsaert-Desopper Oscar Jacobus (voor 1/4 naakte eigendom + 1/4 naakte eigendom), molenaar te Snellegem en b) Desopper Edmond August (voor 1/2 volle eigendom + 1/4 vruchtgebruik), molenaar te Snellegem (overlijden van vrouw Delrue)
- 04.09.1971, erfenis: a) Rotsaert-Desopper Oscar Jacobus, de weduwe (voor 1/4 naakte eigendom + 1/4 naakte eigendom), zonder beroep te Snellegem en b) Desopper Edmond August (voor 1/2 volle eigendom / 1/4 vruchtgebruik), molenaar te Snellegem (overlijden van Oscar Rotsaert)
- 10.02.1976, erfenis: Rotsaert-Desopper Oscar Jacobus, de weduwe, te Snellegem (overlijden van Edmond Desopper)
- 2014, eigenaar: De Vleminck Luc (Vanbeckevoort agence)

De windmolen werd al in 1886 uitgerust met een gasmotor om ook op windstille dagen graan te kunnen malen. De watermolen werd voor 1906 met een stoommachine voorzien: "stoomoliemolen".

Tien landbouwers, gegroepeerd in de "Maatschappij – Burgerlijke Casteleyn Lodewijk en deelhouders" kochten in 1906 de molen en staan samen in voor de uitbating, wat de benaming als Boerenmolen verklaart. Molenaar Charles Delaere viel op 13 maart 1916 uit de galerij van de molen.

In 1922 registreerde het kadaster de opsplitsing van de percelen. Het molenerf werd in 1921 verkocht aan molenaar Edmond Desopper-Delrue; de watermolen werd omgebouwd tot het huidige woonhuis, maar in de Waalbeek zijn nog sporen van de molen zichtbaar.

Tot in 1961 hield de laatste beroepsmolenaar, Edmond Desopper (°Gits 1885 - + Snellegem 10.02.1976), afkomstig van de Onledemolen in Gits, de molen in werking. Sinds 1940 werd gedraaid met een verdekkerde buitenroede. Na de stillegging begon het verval. De galerij werd in 1963 door een storm vernield. In 1971 werd het plan opgevat om de molen geleidelijk te herstellen, maar door het onverwachte overlijden van schoonzoon Oscar Rotsaert werd dit niet uitgevoerd. Na nieuwe stormschade in de nacht van 2 op 3 januari 1976 werden bovendien op 7-9 januari 1976 het wiekenkruis, de staart, de zetelkap en de molenas met het bovenwiel weggenomen. Het geheel werd beschermd als monument, inclusief de gasmotor. De omgeving, met visvijver, een deel van de Waalbeek, en een aantal (grotendeels verbouwde) hoeves, is beschermd als landschap (K.B. van 24 februari en 20 mei 1981).

In 1995 werden aan de molen enkele nuttige instandhoudingswerken uitgevoerd door de Molenwacht West-Vlaanderen, met o.a. de aanbreng van een noodkap en de verwijdering van de schadelijke klimopbegroeiing op de muren.De molenstenen werden in 1995 uitgehaald. Een jaar later werden het molenhuis en de bakstenen molenromp gerestaureerd. Er zijn echter nog geen concrete vooruitzichten op een volledige restauratie van de molen.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Technische gegevens van de molen, de molenaarswoning en de watermolen

Hoge molenrompvan een stellingmolen, opgetrokken in gele baksteenbouw. De rondbogige muuropeningen zijn spiraalsgewijs om de romp geschikt; rode bakstenen strek met waterlijst. Tussen de eerste en twee bouwlaag bevinden zich twee rijen stellinggaten, waar ooit de houten stelling aanwezig was.
De kap draaide op een zetel van 6 + 2 + 2 rollen.
Op de benedenverdieping, conische kamwielen voor de mechanische aandrijving waarvan de motor in een bijgebouw staat; haverpletter.
Op de maalzolder is een houten standaard bewaard.
De steenzolder bevat twee koppels stenen; een ijzeren koningsspil en een ijzeren spoorwiel met houten kammen; twee klauwijzers met volledig ijzeren kamwielen. Op een klauwijzer staat "P.D.L." en "1784", wat op hergebruik wijst. Spoorwiel met 132 kammen.
Op de luizolder, een houten standaard.
De kap rust op een gebinte door een balkenzetel gedragen.
Kapzolder. Na de demontage lag het bovenwiel tijdelijk in de tuin, maar is thans verdwenen.

Ten oosten bij de molenromp aansluitend, een woonhuis van anderhalve bouwlaag en vier traveeën, deels gevat onder zadeldak, deels onder plat dak. De woning loopt ten oosten door over de Waalbeek, een herinnering aan de vroegere functie van het bouwvolume als watermolen. In het westelijke gedeelte van het woonhuisvolume is de gasmotor van de stellingmolen ondergebracht. Witgekalkt volume op gepekte plint; lijstgevels met geprofileerde gootlijst afgelijnd. Getoogde muuropeningen met nieuw schrijnwerk aan voorgevel; achtergevel met rondbogige bovenvensters.

Zie ook: Snellegem, Stampkot (de naastgelegen watermolen)

Luc DEVLIEGHER & Elise HOOFT

Bulletin des Commissions Royales d'Art et d'Archéologie Commission Royale des Monuments et des Sites /
Bulletijn der Koninklijke Commissies voor Kunst en Oudheidkunde Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, jg. 77, 1938, juillet-décembre / juli-december, p. 418.

7° Snellegem (West-Vlaanderen). — Windmolen : Toelage.
De Commissie heeft aan den H. Gouverneur van West-Vlaanderen laten weten dat zij, in overleg met hare briefwisselende leden, het verzoek van den H. De Sopper, strekkende tôt het bekomen eener provinciale toelage voor de herstelling van zijn molen te Snellegem, ten zeerste steunt, onder voorbehoud echter dat geene reklame-paneelen op of aan den molen aangebracht worden.

Literatuur

Archieven
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Snellegem, 1842/2, 1869/1, 1886/11, 1922/2, 1948/3, 1955/7, 1957/11, 2002/29.
Agentschap Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, dossier DW000398, DW000395.

Werken
P. Anthone & M. Desmedt, "Achiefbeelden Varsenare, Snellegem, Stalhille, Zerkegem", Gloucestershire, 2005, p. 73, 76.
Chr. Devyt, "Westvlaamse windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966, p. 110;
Luc Devliegher, "De molens in West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 238-239 (Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen, 9);
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. Deel III. Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 110;
Desmedt M. & Maes R., Toen de Duischers binnen het dorp kwamen… Snelleghem 1914-1918, Aartrijke, 1994, p. 10-12.
Marcel Desmedt, "Molens en molenaars te Snellegem", in: Brugs Ommeland, XVI, 1976, p. 71-90;
J. Noterdaeme, "Molens en molenaars te Snellegem", in: Brugs Ommeland, XVI, 1976, 3, p. 191-195.
Jozef Penninck, "De 'Boeremolen' te Snellegem", in: Brugs Ommeland, XII, 1972, 3, p. 102-104;
J. N(oterdaeme), "Windmolens te Snellegem", in: Biekorf, LIV, 1953, p. 115-117;
W. Roels, "Snellegem, Boerenmolen", in: Molenecho's, IV, 1976, nr. 1, p. 3;
W. Roels, "In memoriam" (Edmond Desopper), in: Molenecho's, IV, 1976, p. 18;
"De Boerenmolen te Snellegem", in: Curiosa, XXXIII, 1995, februari, nr. 322, p. 14-16;
G.K. Kockelberg, "De 'Boeremolen' van Snellegem", in: Ons Molenheem, Studiekring voor wind- en watermolens, Opwijk, jg. 30, nr. 4, okt.-dec. 2005, p. 76-78, ill.
Hooft E. m.m.v. Boone B., Callaert G., De Bodt V. & Santy P., "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Jabbeke, Deelgemeenten Snellegem, Stalhille, Varsenare en Zerkegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL35", 2007.
Maes R., Snellegem in vergeelde foto's, s.l., 1987, p. 65-67.
Dendooven L., "Dorpen in de Brugse vlakte", Lissewege, 1956, p. 28-29.
Vansintjan D., "De molenwacht Vlaanderen: een terug- en vooruitblik", Molenecho's, XXIV, 1996, 1, p. 9-25.
Bulletin des Commissions Royales d'Art et d'Archéologie Commission Royale des Monuments et des Sites /
Bulletijn der Koninklijke Commissies voor Kunst en Oudheidkunde Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, jg. 77, 1938, juillet-décembre / juli-december, p. 418.

Persberichten
"Gouden muldersjubilieum in Snellegem", Het Volk, 08.10.1952.
"De Snellegemse "Boerenmolen", Burgerwelzijn, 11.02.1966.