Molenzorg
navigatie Klemskerke (De Haan), West-Vlaanderen
Foto van Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen, Klemskerke (De Haan), Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 06.10.2013 | Database Belgische molens © Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 06.10.2013

Geersensmolen
Dorpsmolen
Lievensmolen
Zuidmolen
Dorpsstraat 1A
8420 Klemskerke (De Haan)
51.239765, 3.026970 (Google Maps)
Gemeente De Haan
voor 1571 / 1693 / 2011-2013
Staakmolen met open voet
Korenmolen
Eerste gelaste roeden in ons land (1960)
Gelaste roeden, ca. 21 meter
Twee steenkoppels, haverpletter
Maalvaardig
M: monument,
26.08.1943 (BS 22.09.1943), gewijzigd bij MB van 06.10.2010 (BS 18.11.2010)
Piet Halewyck (coördinator), Rebecca Vanysacker, Dirk Baeteman, Stijn Van Loock
Info: Dienst voor Toerisme, De Haan, tel. 059 242134, e-mail: toerisme@dehaan.be); zie ook de Facebookpagina Geersensmolen
06544 (allemolens.nl)

Beschrijving / geschiedenis

Deze staakmolen staat voor het eerst afgebeeld op de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571) en gekopieerd door Pieter Claeissens (1601). Deze Zuidmolen werd wellicht tijdens het Beleg van Oostende (1601-1604) vernield. In 1647 was de mote nog steeds zonder molen: "la motte du moulin ou souloit estre érigé le Suut moulin". In 1693 werd de huidige molen gebouwd. De molen staat vermeld in de "Ommelooper der Prochie van Clemskerck" uit 1748 onder de benaming "zuijtmeulen" (Zuidmolen). Dat was om hem te onderscheiden van de Noordmolen (langs de Zandstraat, nabij de Vosseslag, gesloopt in 1935).

Eigenaars na 1814:
- 1814, eigenaar: Lievens Johan, molenaar
- 1830, verkoop: Mahieu-Vandepitte Philippus Jacobus, molenaar te Klemskerke
- 17.05.1864, verkoop: Geersens-Vandenbroucke Andries François, landbouwer te Klemskerke (notaris Dwarswilder)
- later, erfenis: de weduwe (overlijden van Andries Geersens)
- 20.05.1908, verkoop: Geersens-Vivey Eduard, molenaar te Klemskerke (notaris Vanderheyde)
- 15.04.1936, deling: a) Geersens-Van Hooren Gustaaf Jozef (voor naakte eigendom), molenaar te Klemskerke en b) Geersens Eduard Frans (°Klemskerke 13.10.1871, +09.11.1960, gehuwd met Stephanie Vyvey (voor vruchtgebruik), molenaar te Klemskerke (notaris Vanderheyde - voorouderlijke verdeling)
- 09.11.1960, erfenis: a) Geersens-Van Hooren Gustaaf Jozef (voor naakte eigendom), molenaar te Klemskerke en b) Geersens-Vivey Eduard Frans, de weduwe (voor vruchtgebruik), te Klemskerke (overlijden van Eduard Geersens)
- 04.12.1963, einde vruchtgebruik: Geersens-Van Hooren Gustaaf Jozef, molenaar te Klemskerke (overlijden van de weduwe Vivey van Eduard Geersens)
- 24.02.1979, erfenis: Geersens-Van Hooren Gustaaf Jozef, de weduwe en de kinderen (overlijden van Gustaaf Geersens)
- 17.12.1979, deling: a) Geersens-Van Hooren Gustaaf Jozef, de weduwe (voor vruchtgebruik) te Klemskerke en b) Van Cleemput-Geersens Willem (voor naakte eigendom), professor te Stanfort (USA) (notaris Willems)
- 1993, verkoop: Gemeente De Haan

Van 1814 tot 1830 was de Zuidmolen in het bezit van molenaar Johan Lievens, vandaar de toenmalige benaming Lievensmolen. De volgende eigenaar-molenaar was Philippus Jacobus Mahieu-Vandepitte (1830-1864). Van 1864 tot 1993 bleef de molen in handen van de molenaarsfamilie Geersens: Andries François Geersens-Van den Broucke (1864), zoon Eduard Frans Geersens-Vivey (1908), kleinzoon Gustaaf Jozef Geersens-Van Hooren (1936). André-François Geersens werd ook schepen van Klemskerke. Een politieke discussie leidde tot een aanslag op hem door de 26-jarige landbouwerszoon August Boydens: een slag op het hoofd met een "haek der stoof". De slag was niet dodelijk.

Bij besluit van Secretaris-Generaal Marcel Nyns werd de molen op 26 augustus 1943 beschermd als monument. De molen werd in 1960 hersteld door de molenbouwers Peel uit Gistel. Hierbij werd, als eerste in ons land, een nieuw gelast wiekenkruis geplaatst, ter vervanging van het erg gehavend houten pestelkruis. Dat gevlucht, met een vlucht van 21 meter, kreeg halve verdekkering. De middenlijst werd versterkt met ijzeren balken. Tot het eind van de jaren 1960 draaide de molen nog af en toe, maar de molenaar werkte vooral met de maalderij in het bijgebouw (in 1914 werd daar een eerste motor geplaatst). Molenaar Gustaaf Geersens overleed in 1979. Zijn dochter huwde met Willem Van Cleemput, professor te Stanfort (USA). Zij verkochten de molen in 1993 aan de gemeente De Haan. Eén van de verkoopsclausules was dat de molen voortaan de benaming "Geersensmolen" zou dragen. Hiermee is de benaming "Dorpsmolen" (die al in het midden van de 19de eeuw gangbaar was) momenteel in de verdrukking geraakt.

De molen had erg te lijden onder de voorjaarsstormen van 1990 en dreigde zelfs te kantelen: de trap en de halve staart waren weggeslagen. Na de overname door de gemeente in 1993 voerden de molenbouwers Peel enkele instandhoudingswerken uit, b.v. aan de klauwen van de staak. Spijtig genoeg is door de uitbouw van de vroegere molenaarswoning de molen niet meer in staat te draaien, of de wieken zouden het dak doorboren. Ter plaatse is de molen dus tot stilstand gedoemd.

De gemeente De Haan besliste in 2004 een maalvaardige restauratie te laten uitvoeren, waarbij de molen over korte afstand zou verplaatst worden. Als ontwerper werd ir.-arch. Sabine Okkerse uit Horebeke aangeduid. In december 2005 werden de gelaste roeden verwijderd: ze bleken niet meer voor hergebruik vatbaar. Op 25 januari 2006 werd de kast gedemonteerd en in één stuk op een parking in het dorpscentrum geplaatst. Daar werd verder geanalyseerd welke onderdelen vervangen dienen te worden.

Op 11 september 2007 werd de gedemonteerde molenkast ontmanteld door de firma Thomaes. Men onderzocht wat recycleerbaar is van de onderdelen, maar de meeste moesten zeker vervangen worden. De onderdelen werden vervoerd naar een bijgebouw van een boerderij in De Haan.

De gemeenteraad van De Haan keurde op 21 februari 2008 de raming, ten belope van 509.265 euro, goed. Er werd een restauratiepremie aangevraagd. Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois keurde op 15 april 2010 een restauratiepremie van 333.479 euro goed. Op 15 juni 2010 ging de aanbesteding door voor de heroprichting en de maalvaardige restauratie. De werken werden toegewezen voor 479.000 euro, incl. BTW, aan de laagste bieder, Molenbouw Wieme bvba uit Machelen (Zulte). De werken startten in de lente van 2012.

De molen werd niet op de oude molenwal opgebouwd, maar aan de andere zijde van restaurant De Kruidentuin, op ca. 30 meter ten zuidoosten ervan restaurant, op een weiland dat de gemeente De Haan speciaal voor de molen aankocht. Het gemeentebestuur engageerde zich om dat perceel natuurvriendelijk aan te pakken, door de creatie van het zogenaamde Molenpark. Het terrein is 6.629 m² groot, strekt zich over 230 meter uit langs een langsgracht van de Dorpsstraat en is gemiddeld 30 meter breed. De oever in het parkje werd afgraven voor de aanleg van paaivelden voor vissen. De weggenomen aarde werd gebruikt om de molenterp, de aarden wal, aan te leggen. Het terrein wordt aangelegd als schapenweide met beplanting, poelen, wandelpaden, fietsstalling en rustbanken.

 

In juni 2012 werd als fundering een plateau in gewapend beton met vier rechtopstaande blokken gegoten. Na bekleding met metselwerk zullen deze blokken fungeren als teerlingen. Ondertussen wordt in het atelier van Wieme Molenbouw te Machelen (Zulte) de onderdelen van de nieuwe molenkast gemaakt. De montage en inrichting ter plaatse gebeurde in mei-juli 2013. Deze montage was een mooi combinatie tussen de oude en nieuwe manier. Net zoals vroeger werd de kast weeg per weeg opgetrokken (en dus niet in zijn geheel), maar werd gebruik gemaakt van een moderne hefkraan (en niet met een schalk of molenmakersgewan). Van de vroegere molen werden de askop (type Jos. en Aug. Van Aerschot, Herentals), de binnentrap, een ijzerbalk, enkele schoren in de zijwanden, een koppel molenstenen en de haverpletter opnieuw gebruikt. Op 17 juli 2013 werden de roeden ingetrokken.

De feestelijke inhuldiging gebeurde op zondag 13 april 2014 om 10 uur, in aanwezigheid van Vlaams minister Geert Bourgeois.

Vrijwillig molenaar is Piet Halewyck uit Klemskerke, die eerder werd bijgestaan door Michiel Vinck (Brugge), Bart Engelen (Bekegem) en Johan Lammens (Bredene) en vanaf 2019 door Ann Clinck en Hein Deruwe.

 

Technische beschrijving en inscripties

Staakmolen op vier bakstenen teerlingen, op een berg. Verticale beschieting tegen de zij- en voorkant, eternieten leien aan de windveeg en op de kap. Gebroken kap. Half-verdekkerde gelaste roeden, vervaardigd door de molenbouwer Herman en Guido Peel uit Gistel in 1960 (de eerste gelaste molenroeden in België). Vervangen in 2013 door gelaste roeden, fabr. Wieme (Machelen-Zulte).
Gietijzeren insteekaskop, fabr. Van Aerschot, Herentals
Interieur: maalzolder, haverpletter, steenzolder en twee maalgangen.
Inscripties: op het klauwijzer staat tweemaal "P S P" en tweemaal een onleesbaar inschrift.
Het vangwiel (van de in 2006 gedemonteerde molen) was beschilderd met witte bloemenranken op rode grond; in een kader stond het jaartal "DE.. 29 MEY 169..". Op de ijzerbalk van de voormolen stond "PS ANNO 1772" . Op de middenlijst "M DE VILDERE/ 1859/ OOSTKERKE", "CVDPITTE/ 1831", "I DERRE/ 18" ; OP DE WEEGBANDEN "1836/ PETRVS DE/ MONIE/ 1835/ CASIMIERVS/ VAN DE PITTE/ 1834", "P DIANS/ 1841", E/ GEERSENS/ 1881", "ED GEERSENS/ 1887", "A.V.D./ PITTE/ 1862", "P D M/ 1832" en andere.

Lieven DENEWET, Luc DEVLIEGHER & Herman HOLEMANS

Aanvullende informatie

Intekendatum: okt. 2005
Molen: Klemskerke (De Haan, W.-Vl.), Geersensmolen - staakmolen met open voet
Bouwheer: Gemeente De Haan
Ontwerper: Architectenbureau Sabine Okkerse bvba, Horebeke
Opdracht: Demontage (verwijderen roeden; lichten molenkast van de staak en vervoer naar een terrein in het dorpscentrum; demontage  en  stapeling molenvoet); raming: €37.500
Toewijzing: Thomaes Molenbouw nv, Roeselare

Restauratie Geersensmolen
Intekendatum: 15.06.2010   11 u.
Molen: Klemskerke (De Haan, W.-Vl.), Geersensmolen - staakmolen met open voet
Bouwheer: Gemeente De Haan
Ontwerper: Architectenbureau Sabine Okkerse bvba, Horebeke
Aard van de opdracht: Heropbouw; o/cat. D23, kl. 3; 450 kalenderdagen; raming: 509.265 euro, incl. BTW
Plaats aanbesteding: Raadzaal van het gemeentehuis, Leopoldlaan 24, 8420 De Haan
Offertes: Wieme R. & K. Molenbouw bvba, Zulte, 392.842,39 euro; Nijs P. nv, Deinze, 420.490,73 euro; 't Gebinte Molenbouw bvba, Erpe-Mere, 426.400,48 euro; Adriaens Molenbouw bv, Weert (Ned.), 484.559,53 euro
Toewijzing: Wieme R. & K. Molenbouw bvba, Zulte, 479.000 euro, incl. BTW

"Molen van Klemskerke", Gemeentelijk Informatieblad De Haan, maart 2007, p. 17.
De molen van Klemskerke wordt momenteel gerestaureerd maar een voorwaarde om subsidie te kunnen krijgen van de Vlaamse gemeenschap, is dat de wieken moeten kunnen draaien. Daardoor kan de molen niet teruggeplaatst worden waar hij stond, links naast restaurant de Kruidenmolen. Het gemeentebestuur gaf er de voorkeur aan de molen te plaatsen aan de andere kant, rechts van de Kruidenmolen, zodat het een echte blikvanger wordt als je Klemskerke binnenrijdt. Om dat te kunnen doen, moest een kluwen van problemen worden opgelost. Ten eerste: de eigenares van de grond moest bereid zijn om de grond te verkopen, want onteigenen kon niet. Twee: de landbouwer die de grond nu bewerkt, moest vrijwillig afstand doen van zijn voorkooprecht en zijn gebruiksrecht. Drie: de familie Geersens, die de molen destijds aan de gemeente schonk met als voorwaarde dat hij zou blijven staan waar hij stond, moet ermee akkoord gaan dat de molen wordt verplaatst. De dochter Geersens woont in de Verenigde Staten. Vier: ook de eigenaar van de Kruidenmolen moest akkoord gaan. Vijf: het geheel moet worden ingepast in een BPA voor de Kruidenmolen en omgeving en daar moeten de Provincie en de Vlaamse Gemeenschap hun zegen voor geven. Na een jaar van onderhandelen is de klus nu eindelijk geklaard en is het nu zeker: de molen van Klemskerke krijgt een nieuwe plek.

Gemeenteraad De  Haan, 21.02.2008
08. Overheidsopdrachten - Uitvoeren van restauratiewerken aan de Geersensmlen Klemskerke - Princiepsbesluit en wijze van gunnen
Na diverse overlegvergaderingen en in samenspraak met Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid werd overeengekomen om de Geersensmolen te Klemskerke in twee fasen opnieuw maalvaardig te maken.
In een eerste stap werd de molen afgebroken na een grondige inspectie.
In een tweede stap, via de aanvraag van een restauratiepremie, zal de molen opnieuw - maar nu maalvaardig - opgericht worden op een nieuwe site, net buiten de bebouwde kom.
Bij Onroerend Erfgoed wordt een restauratiepremie ten bedrage van 80 % aangevraagd.
Voorgesteld wordt dit dossier "heropbouw molen" goed te keuren.
Kostenraming: € 509.264,52 - btw inbegrepen.
Begroting: art. 762/724/60 van de buitengewone begroting.
Financiering: met eigen middelen. (restauratiepremie wordt aangevraagd).
Gunning: na openbare aanbesteding.

Perstekst restauratie Geersensmolen, 18.03.2010
In de 16de eeuw stond hier al een eerste staakmolen. Van 1864 tot 1993 bleef de molen in handen van de molenaarsfamilie Geersens.
De molen werd in 1960 hersteld door de molenbouwers Peel uit Gistel. Hierbij werd, als eerste in ons land gelaste roeden geplaatst, ter vervanging van houten. In Zeeuws-Vlaanderen werd al vanaf de jaren '30 met gelaste roeden geëxperimenteerd. Het jaar 1960 is een kantelmoment voor de Geersensmolen. Om de windvang te verbeteren werd ook een halve verdekkering toegepast.
De molen had erg te lijden onder de voorjaarsstormen van 1990 en dreigde zelfs te kantelen: de trap en de halve staart waren weggeslagen. Door de uitbouw van de vroegere molenaarswoning was de molen niet meer in staat te draaien, of de wieken zouden het dak doorboren. Ter plaatse is de molen dus tot stilstand gedoemd.
De gemeente De Haan besliste in 2004 een maalvaardige restauratie te laten uitvoeren, waarbij de molen over korte afstand zal verplaatst worden. Als ontwerper werd ir.-arch. Sabine Okkerse uit Horebeke aangeduid. Daar wordt verder geanalyseerd welke onderdelen vervangen dienen te worden.
In september 2007 werd de gedemonteerde molenkast ontmanteld door de firma Thomaes. Men kijkt wat herbruikbaar is van de onderdelen, maar de meeste dienden vervangen te worden.
Na goedkeuring van de aangevraagde overheidssubsidies, kan overgegaan worden tot de heropbouw van de Geersensmolen.

Archieven
Archief Onroerend Erfgoed - Afdeling West-Vlaanderen, Archiefnummer W/00623.

Uitgegeven bronnen
Gazette van Brugge en der provncie West-Vlaanderen, do. 03.11.1881 (88e jg., nr. 131), p. 2, kol. 4. (aanslag op schepen-molenaar André-François Geersens)

Werken
Karel De Flou, "Woordenboek der Toponymie van Westelijk Vlaanderen", XVIII, Brugge, 1938, kol. 675.
Christiaan Devyt, "Westvlaamse Windmolens. Inventaris volgens de toestand op 1 januari 1965", Brugge, 1966, p. 82.
Luc Devliegher, "De molens van West-Vlaanderen", Tielt/Weesp, 1984, p. 188.
Maurits Coornaert, "Een overzicht van de molens in het Noordvrije", in: Liber amicorum René De Keyser, Oostkerke, 1985, p. 43-78.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 4. Gemeenten K-L", Kinrooi, 1997, p. 25-26.
Germain Monteyne & Ronny Vandaele, "'t Blekt lijk Klemskerke tegen 't ongeweerte! Een duizendjarige dorpshistorie", Beernem, 2003.
Boterberghe R., Geschiedenis van de landelijke parochies Klemskerke-Vlissegem en van de badplaats De Haan, Brugge, 2000.
Vandenberghe E. e.a., De Haan opnieuw bekeken. Deel II, s.l., 1999.
Guido Peel, "Van eiken gevlucht naar gelaste molenroeden", Molenecho's, XXX, 2002, 2, p. 98;
Jeroen Cornilly, "Monumentaal West-Vlaanderen. Beschermde monumenten en landschappen in de provincie West-Vlaanderen. III. Arrondissementen Brugge, Diksmuide, Oostende en Veurne, Brugge, 2005, p. 73;
C. Loontiens, "Les derniers moulins à vent dans l'arrondissement d'Ostende", Oostende,1939;
R. Van Ryckeghem, "De ontmanteling van de Gersensmolen te Klemskerke", Molenecho's, XXXIV, 2006, 1, p. 7.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (120).
"Molen van Klemskerke", Gemeentelijk Informatieblad De Haan, maart 2007, p. 17

Persberichten
ISN, "Molen krijgt nieuwe plaats", in: Het Nieuwsblad, 12.12.2006.
Ilse Snick, "Molen van Klemskerke volledig ontmanteld", Het Nieuwsblad, 12.09.2007.
Norbert Minne, "Geerssensmolen krijgt nieuwe stek. Klemskerke hele dag afgesloten voor verkeer", in: Het Nieuwsblad, 26.01.2006. 
HVS, "Geerssensmolen wordt vandaag verplaatst", in: Het Nieuwsblad, 25.01.2006.
Norbert Minne, "Geerssensmolen verhuist enkele meters verder. Wieken kunnen niet draaien door naburig restaurant", in: Het Nieuwsblad, 19.04.2005. 
Mededeling Piet Halewyck, Klemskerke, 11.09.2007.
GSD, "Gemeenteraad", in: Krant van West-Vlaanderen, ed. Zeewacht, 22.02.2008.
JoP. "Gemeenteraad. Oppositie hekelt herhaald uitstel. Geen schot in werken", in: Brugsch Handelsblad, 27.11.2009.
RSO, "Minister Bourgeois geeft premies voor restauratie windmolens", Het Nieuwsblad, 16.04.2010.
"Molen wordt opnieuw toegankelijk voor het publiek. Premie voor Geersensmolen", De Zeewacht, 16.04.2010.
WKV, "Geersensmolen in Klemskerke draait binnenkort weer", in: Het Nieuwsblad, 23.04.2010.
"1978. De Geersensmolen", De Zeewacht, 25.11.2011.
Johan Pauwels, "Dorpsgezicht tegen 2013 in eer hersteld. Werken nieuwe Geersensmolen gestart", in: De Zeewacht, 18.05.2012.
"Klemskerke. Heropbouw Geersensmolen start in mei", Tips, 08.03.2013, p. 54.
Stefaan Reuse, "Restauratie schiet goed op, houten skelet staat al op plaats. Geersensmolen zal gauw opnieuw malen", Het Nieuwsblad, 01.06.2013.
"Nieuwe blikvanger in Klemskerke", De Zeewacht, 14.06.2013.
VLN, "Geersensmolen krijgt nieuwe wieken", Het Nieuwsblad, 18.07.2013.
Dany Van Loo, "Geersensmolen in Klemskerke maalvaardig", Het Nieuwsblad, 28.08.2013 (dig.)
"Geersensmolen in Klemskerke maalt opnieuw", De Zeewacht, 09.09.2013.
"Geersensmolen staat er weer", FocusTV, 06.09.2013.
VLN, Het plekje.L Klemskerke - Romdom wijst u de weg in eigen streek", Het Nieuwsblad, 23.10.2013.
"Geersensmolen draait weer", De Zeewacht, 11.04.2014.
"Feest rond de molen", De Zeewacht, 11.04.2014.
Norbert Minne, "Exacte kopie van oude molen zal opnieuw werken. Geersensmolen gaat officieel open voor grote publiek", Het Nieuwsblad, 14.04.2014.
WK, “Grote belangstelling voor inhuldiging Geersensmolen”, De Zeewacht, 18.04.2014.
Dany Van Loo, "Geersensmolen houdt opendeur in september", Het Nieuwsblad, 31.08.2016.

Mailberichten
Michiel Hooijberg, 24.10.2016
Leo Van der Drift, Den Haag, 24.10.2016.
Bart Engelen, Bekegem, 24.03.2018.

Overige foto's

transparant

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Foto: Donald Vandenbulcke, Staden, 23.06.2013

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Gedemonteerde molenkast. Foto: Geert Vanhercke, Bredene, 12.07.2006

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Op zijn vroegere plek. Foto: Donald Vandenbulcke, Staden

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Foto: Geert Vanhercke, Bredene, 12.07.2006

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Verzameling Ons Molenheem

Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen

Foto: Lies Ackaert, 17.02.2017


Laatst bijgewerkt: dinsdag 8 november 2022
Stuur uw teksten over deze molen
Stuur uw foto's van deze molen
  

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in databasezoek op provincieStuur een e-mail over molen Geersensmolen<br />Dorpsmolen<br />Lievensmolen<br />Zuidmolen, Klemskerke (De Haan)homevorige paginaNaar Verdwenen Molens