De graanwatermolen Rufferdinge is een graanwatermolen met bovensslagrad aan de Molenbergstraat 4, op een halve kilometer ten zuidoosten van het centrum van Landen.

Hij werd voor 1200 opgericht en dankt zijn naam aan de Frankische edelman en grondbezitter Rupert. Rufferdinge werd al beschreven in de 13de eeuw (1262 ad allodium de Roferdinen, 1280 molendinum quod dicitur de ruffredenges, 1280 apud landres est minuta et grossa decima que dicitur de ruffedinge, ca. 1370 ante molendinum in roferdinc, ca. 1375 Roeferdinc, 1418 prope ortum molendini de rofertinc, 1418 in rofertinghen).

Op het einde van de 14de eeuw was de Molen van Roeferding eigendom van Henrick vanden Broecke uit Sint- Truiden. In de oudste documenten is zijn naam vertaald in het Latijn als "Henricus de Palude". Sommige geschiedschrijvers wisten dit niet en vermeldden dat de molenaar De Palude opgevolgd werd door Vanden Broeck. Te gek natuurlijk, want het gaat om dezelfde persoon. In geschriften van voor 1400 werd Broek vertaald door Palus. Vanden Broeck werd aldus in een ablatief De Palude. Zo heette ook de nog bestaande Broekstraat in Tienen "In vico paludis", wat letterlijk betekent "in de straat van het broek".

In 1416 werd de molen Brabants bezit. Tot hij in de 16de eeuw vernield werd in de godsdienstoorlogen, kende de molen verschillende eigenaars. In 1635 werd de molen hersteld door de huurder Gilles Everaerts. Een laatste herbouw vond plaats in 1876. Een bijhorend gebouw werd in 1914 gesloopt.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vandecam Pierre, molenaar te Landen
- 29.06.1859, verkoop: a) Lalman Livina, weduwe Vandecam Felix, molenarin te Landen, b) Vandecam Louis en c) Vandecam Auguste (notaris Michaux)
- 03.10.1872, verkoop: a) Roskam Victor, molenaar te Walsbets en b) Vandeweyer Charles (notaris Jullet)
- 07.05.1877, verkoop: Vandeweyer Charles (°1838-+1911), afkomstig uit Nederland, brouwer te Landen (notaris Jullet)
- 17.05.1913, afstand: a) Vandeweyer-Loriers Charles, de weduwe (voor 1/2 naakte eigendom + 1/2 vruchtgebruik), b) Vandeweyer Adolphine (voor 1/6 naakte eigendom), c) Vandeweyer Arthur (voor 1/6 naakte eigendom) en d) Vandeweyer Eugène (voor 1/6 naakte eigendom) (notaris Jullet)
- 25.09.1923, einde vruchtgebruik: a) Vandeweyer Ernest Ferdinand François Arthur, ingenieur te Brussel, b) Vandeweyer Eugène Martin, geneesheer te Antwerpen en c) Vandeweyer Adolphine, zonder beroep (overlijden van de weduwe Loriers van Charles Vandeweyer)
- 29.04.1947, erfenis: a) Vandeweyer Eugène Martin, geneesheer te Antwerpen en b) Vandeweyer Adolphine (overlijden van Ernest Ferdinand Vandeweyer)
- 24.09.1948, deling: Vandeweyer Eugène Martin (voor 1/3 vruchtgebruik), zonder beroep te Landen, b) Vandeweyer Adolphine (voor 1/3 volle eigendom) en c) Vandeweyer François, de kinderen (voor 1/3 volle digendom) (kinderen: Vandeweyer Marie Thérèse Constantine Jeanne en Vandeweyer Eugène Charles Albert (notaris De Brabandere)
- 08.05.1957, erfenis: a) Vandeweryer Eugène Martin (voor 1/2 volle eigendom), zonder beroep te Landen en b) Vandeweyer François, de  kinderen (voor 1/2 volle eigendom) (kinderen: Vandeweyer Marie Thérèse Constantine Jeanne en Vandeweyer Eugène Charles Albert (overlijden van Adolphine Vandeweyer)
- 09.11.1958, erfenis: Vandeweyer-Vandenbroeck Ernest Ferdinand François Arthur, de weduwe en kinderen (kinderen: Vandeweyer Marie Thérèse en Vandeweyer Eugène Charles), te Neerwinden (overlijden van Eugène Martin Vandeweyer)
- 1962, regularisatie: Vandeweyer Marie Thérèse Constance Jeanne (voor 1/2), zonder beroep te Neerwinden en b) Vandeweyer-Scheepers Eugène Charles Albert (voor 1/2), apotheker te Neerwinden (verbeterende akte van 09.11.1958)
- 16.05.1964, deling: Vandeweyer Marie Thérèse Constance Jeanne, zonder beroep te Neerwinden (notaris De Brabandere)
- 20.07.1973, verkoop: Brabant, de Provincie (notaris De Brabandere)
- 05.08.2003, verkoop: Landen, de Stad

Op 7 mei 1877 gekocht werd door de Nederlander Charles van de Weyer (°1838-+1911). De watermolen maalde op professionele basis tot in 1966. In 1973 werd hij door juffrouw Marie Thérèse van de Weyer verkocht aan de toenmalige provincie Brabant. Het molengebouw werd gerestaureerd en ingehuldigd op 6 september 1985 als Provinciaal Trefcentrum Rufferdinge.

Op 5 augustus 2003 werd de stad Landen de nieuwe eigenaar van het molencomplex. De Toeristische Dienst en het Documentatiecentrum van de Geschied- en Heemkundige Kring werden er gehuisvest. Sinds april 2006 is het molengebouw gedeeltelijk ingericht als Bezoekerscentrum. Dit laatste vormt een ideale uitvalbasis om de schatten van de historische stad van Pepijn van Landen te ontdekken.

Naast het molengebouw staat er ook nog een herenhuis. Deze voormalige villa "van de Weyer" werd tussen 1872 en 1877 gebouwd door Victor Roskam en Charles van de Weyer. Op 17 juni 2000 werd dit herenhuis door de provincie Vlaams-Brabant met een balie infotoerisme en diverse vergaderzalen officieel opengesteld voor het publiek.

Techniek

De molen is een watermolen van het bovenslagtype wat in Vlaams-Brabant eerder zeldzaam is. Het stuw- of spaarbekken wordt nu, in tegenstelling met vroeger, kunstmatig met water bevoorraad. Het water wordt nu vanuit de 3 meter lager liggende Molenbeek opgepompt naar het spaarbekken. Het ijzeren molenrad heeft een diameter van 4m en is 1,62m breed. Het waterrad telt 42 plaatijzeren schoepen bakjes. Op de metalen wateras staat een conisch kamwiel met 114 kammen dat het hele mechanisme op gang brengt.

Het interieur van de molen bestaat uit een gelijkvloers en twee verdiepingen. Van onder naar boven zijn dit de maalvloer, de steenzolder en de luizolder. Naast de steenzolder (nu tentoonstellingsruimte), bevindt zich een hijsinstallatie met gaffelwiel voor het ophalen der zakken vanaf de straatkant door de kleine laaddeur met typisch luikapje. De volle zakken werden dan naar de steenzolder gereden en vervolgens opgetrokken naar de luizolder waar het graan gekuist werd. Dan komt het terug naar de steenzolder waar het graan gemalen wordt. De twee voorste maalstoelen voor gewoon koren, wat door pijpen naar de maalvloer wordt gebracht. De achterste maalstoel staat naast de builder die het tarwegemaal via een elevator ontvangt en 5 soorten meel produceert.

Naast de builder staat een cilindermolen voorzien van een grote houten trechter. Deze haverpletmolen werd gebouwd in 1883 en is van een zeldzaam type. Naast de muur op de wateras bevindt zich een houten wiel dat in rotatie werd gebracht en een reeks batterijen via een generator kon laden. Zo werd er voor verlichting gezorgd voor de molen en villa. Rond 1900 kon de molen ook draaien door een elektrische motor.

Openingsuren:
- Van Pasen tot en met september
  van dinsdag tot vrijdag:
  van 13.00 tot 16.30 uur
  Zaterdag en zondag:
  van 14.00 tot 17.00 uur
  Maandag: gesloten
  Feest- en brugdagen: gesloten
- Juli-augustus
  van dinsdag tot vrijdag:
  van 9.00 tot 12.00 en van 13.00 tot 16.30 uur
  Zaterdag en zondag
  van 14.00 tot 17.00 uur
  Maandag: gesloten
  Feest- en brugdagen: gesloten
- Buiten het toeristisch seizoen
  van dinsdag tot vrijdag:
  van 13.00 tot 16.00 uur
  Weekends, maandagen, feest- en brugdagen gesloten

Taverne Rufferdinge
In het bezoekerscentrum is ook een gezellige taverne ondergebracht.
Openingsuren taverne:
Maandag: gesloten
Dinsdag tot en met vrijdag: 11.00 tot 22.00 uur
Vrijdag, Zaterdag en Zondag: 11.00 tot 24.00 uur
Telefoon: 011 68 23 00
GSM: 0485 87 15 25

Lieven DENEWET, Paul KEMPENEERS, Herman HOLEMANS

Intekendatum: 23.10.2002, 11 u.
Molen: Landen (Vl.-Brab.), Molen van Rufferdinge - watermolen met metalen bovenslagrad
Bouwheer &ontwerper: Provincie Vlaams-Brabant, Directie Infrastructuur, Dienst Gebouwen, Leuven
Opdracht: Herstel verbindingsmuur tussen het molenhuis en de loods in het Provinciaal Trefcentrum "Rufferdinge"; openbare aanbesteding; o/cat. D1 of D24, kl. 1; 20 werkdagen
Plaats aanbesteding: Provincie Vlaams-Brabant, Directie Infrastructuur, Dienst Gebouwen, hoofdgebouw (zaal 1), Diestsesteenweg 52, 3010 Leuven

Over de benaming Rufferdinge
De naam Rufferdinge zou verwijzen naar een Frankische grondbezitter, Rupert of Ruffer. Op de plaats waar vandaag nog steeds een watermolen staat, was er rond 1200 ook al sprake van ‘de molen van Ruffertingen'. Het huidige uitzicht van de molen stamt hoofdzakelijk uit het laatste gedeelte van de 19de eeuw. Toen hoorde er ook een brouwerij bij de molen en die produceerde bier tot in 1924. De molen zelf bleef actief tot in de jaren 1960. Vandaag zijn er in de watermolen- met intacte maalinrichting-een Molenmuseum en een Heemkundig Museum gehuisvest. Een taverne mocht niet ontbreken in dit stemmige geheel, omgeven door kastanjebomen. Het Heemmuseum werd ingericht door de Geschied- en Heemkundige Kring van Landen en geeft een mooi beeld van de Landense geschiedenis, onder meer via talrijke landbouwwerktuigen. In 2003 werd het molengebouw aangekocht door de stad Landen voor de uitbouw van een Bezoekerscentrum.

Literatuur

R. Delmeire, "Molens van Groot-Landen", in: Ons Landens Erfdeel, VIII, 1985, nr. 24, 128 p.;
Paul Kempeneers, "De Palude", Tiense Sprokkel 297 - Verschenen in verkorte vorm in de Publipers op 22 december 2010; Nieuwsbrief dr.fil. Paul Kempeneers - januari 2011:
M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993;
J. Roggen, "Rufferdinge: luister van Landen", in: Brabant, Maandelijks tijdschrift van de Toeristische Federatie van de provincie Brabant, nrs. 249-252, Brussel, 1986, nr. 3, p. 26-29, ill.:
R. Delmeire, A. L'Homme e.a., "Gids van Landen";
Paul Kempeneers, "Leven in Landen".
Ernest Piton, "Au pays de Landen. Le moulin de Ruffertinge", Bulletin de la société royale Le Vieux Liège, n° 30, 1935, 1, p. 468-469.
Ernest Piton, "Au pays de Lnden. Un règlement de police sur la mouture en 1780", Bulletin de la société royale Le Vieux Liège, n° 14, 1933, 1, p. 215.
Georges Wemans, "Logo voor Bezoekerscentrum Rufferdinge en herwaarderingsplan voor molen", Ons Landens Erfdeel (Geschied- en Heemkundige Kring Pepijn, Landen), jg. 2006, nr 69, p. 98.

Persberichten
Dirk Lambrechts, "Park", in: Het Nieuwsblad, 14.01.2008.
Paul Pans, "Molen lokt toeristen", in: Het Nieuwsblad, 18.08.2003.
Dirk Lambrechts, "Wegwijzer voor streektoerisme. Interactief op avontuur in bezoekerscentrum Rufferdinge", in: Het Nieuwsblad, 18.04.2006.
Dirk Lambrechts, "Molendag in Rufferdinge", in: Het Nieuwsblad, 02.08.2008.
Dirk Lambrechts, "Bezoekerscentrum met ambachtenmarkt. Oude ambachten lokken heel wat volk naar watermolen Rufferdinge", Het Nieuwsblad, 02.08.2010.
Dirk Lambrechts, "Museumtaverne is ambassadeur van Orval", Het Nieuwsblad, 21.01.2011.
Dirk Lambrechts, "Landense uitvinder aan het werk. Molendag en ambachtendag groeien verder uit", Het Nieuwsblad, 05.08.2011.
"Watermolen van Rufferdinge is een parel van het Hageland", Het Belang van Limburg, 07.11.2011.
TAB, "Man ontkent brandstichting in taverne", Het Nieuwsblad, 12.07.2013.
Dirk Lambrechts, "Jaarlijkse molendag en ambachtenmarkt. Heemkundige tentoonstelling over hoeve Goyens", Het Nieuwsblad, 01.08.2013.
Dirk Lambrechts, "Tentoonstelling van bieretiketten. Molendag en ambachtenmarkt in bezoekerscentrum Rufferdinge", Het Nieuwsblad, 31.07.2014.
Dirk Lambrachts, "Nieuwe banner voor Geschied- en Heemkundige Kring Pepijn@Landen", Het Nieuwsblad, 30.04.2015.
Dirk Lambrechts, "Promotiefeest van de eigen streekproducten. Feest aan de Molen met picknick", Het Nieuwsblad (dig.), 19.07.2015.
Georges Wemans, "Verjongingskuur voor het toeristisch centrum Rufferdinge Landen", Het Belang van Limburg, 18.01.2016.
Dirk Lambrechts, "Feest aan de Molen met promotie voor Vlaams-Brabantse streekproducten", Het Nieuwsblad, 04.08.2016.
HCH, "Feest aan de molen", Het Laatste Nieuws, 01.08.2018.