De Koevoetmolen is een dubbelmolen: een gecombineerde graan- en oliemolen op de Molenbeek. Het westelijke molenhuis staat op grondgebied Malderen (zuidzijde van Zavel, nr. 32, kad. A78), het gebouw op de andere oever op grondgebied Londerzeel  (zuidzijde van Koevoetmolenstraat, nr. 8).

Vermoedelijk rond 1390 gebouwd, vermeld op 10 januari 1391 in de wilsbeschikking van Jan van Marselaer, die de molen te "Coevoirde" gebouwd had. De benaming Koevoet verschijnt voor het eerst in een handschrift van het jaar 1329 als Covorde.

De benaming komt in vele varianten voor in de loop der tijden:
de molen "ten Coevoerde" (1397); "up den Coren molen te Coevorde" (1431); "den Coevertmolen geleghen in de prochie van Londerseel"; (1434), "den Coevoirtmoelen" (1595); "den Coevoortmolen" (1616); "den coevoert moelen" (1623); "den coevoet moelen" (1631); "Coevoert molen" (1635); "den Coevort moelen" (1662); "den Coevoet molen" (bij Jan van Acoleijen in 1709-1710); "den koeijvoet molen" (1759); "Den Coevoert molen" (1812); "de Koeijvoetmolen" in het moderne kadaster in Londerzeel van 1834.

We vinden de Koevoetmolen aangeduid op:
- Villaretkaart (1745-1748) met de aanduiding "Moulin"
- Ferrariskaart (ca. 1775) met de benaming "Couvarts Molen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) 
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Koeyoet Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met de benamingen "Koevoet Moulin à Eau" en "Koeyvoet Molen".

De molenaar van de Koevoetmolen kocht in 1603 de windmolen van Heffen aan. In naam van jonkheer Charles van Bouvekercke, zoon wijlen jonkheer Charles, verkocht de Mechelse notaris Adolff van den Venne, na instemming van de Mechelse weeskamer verleende op 11 maart 1603, aan Pieter van der Heijden, maalder en diens echtgenote Catherine Heijmans, wonend in Londerzeel eenen wintmeulen metten berghe ende lande op deen sijde van dijen daer aene, gronde, ende allen anderen sijnen toebehoorten, groot tsamen omtrent drie dachwant onbegrepen.  De windmolen van Heffen werd dan gehuurd door Joachim IJsermans en was gestaen ende geleghen onder Heffene, ontrent Heffender coutere ende bij de beke aldaer. Er was een molenhuis met een beemd en een boomgaard tegenover het molenhuis. De windmolen was belast met 53 carolusgulden 2,5 stuivers erfelijke cijns boven de koopsom, bedrag dat in de akte niet werd vermeld. Als borg voor de afbetaling van de rente stelde de maalder Pieter van der Heijden (ook: Verheijden) als borg zijn watermolen met het huis, hof en beemd, groot 1 bunder, den Coevoet meulen  gelegen deels in Londerzeel, deels in Malderen. Uit de tweede akte van 17 februari 1606 m.b.t. de rente blijkt dat deze watermolen werd gekocht tijdens het eerste huwelijk van Catherine Heijmans met een zekere Alvero (familienaam niet vermeld). De watermolen kwam toe aan de langstlevende.

Volgens een "Schattinge en Taxatie" door meestermolenmakers Carolus en Hendrik Van den Bossche uit 1781 lagen een "coren- of graenmolen en een boeckweitmolen" op de Londerzeelse zijde van de beek en een "smoutmolen", opgericht in 1757, op de Malderse zijde van de beek.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834? eigenaar: Van Nuffel Engelbert, te Oppurs
- 10.01.1838, erfenis: de weduwe (overlijden van Engelbert Van Nuffel)
- 1881, erfenis: Cammaerts-Willockx Maximiliaan Emmanuel, de weduwe en kinderen, eigenaars te Lippelo (registratie reeds op 11.11.1876)
- 07.02.1888, verkoop: a) alle gebouwen zonder de grond aan Peeters-Lauwers Egidius Edmondus, molenaar te Londerzeel (erfpacht voor 99 jaar vanaf 01.07.1888 bij akte voor notaris Bas van 07.06.1888 en b) de grond blijft aan Cammaerts-Willockx Maximiliaan, de weduwe en kinderen, te Lippelo (notaris Basteyns)
- 03.03.1890, verkoop: a) van de grond aan Dillewijns-Cammaerts Jan Victor, eigenaar te Dendermonde, b) de erfpachter blijft Peeters-Lauwers Egidius (notaris Basteyns)
- 18.11.1920, geift: a) van de grond aan Dillewijns Gabriëlle Maria Josepha, kloosterlinge te  Bergen-op-Zoom (NL) en b) de erfpachter is nu Peeters-Janssens Petrus Florent, molenaar te Londerzeel (onderhandse akte)
- 21.10.1920, gift: van de gebouwen aan Peeters-Janssens Petrus Florent, molenaar te Londerzeel (notaris Basteyns)
- 30.11.1970, verkoop: Pauwels-Vlyminck Henri Emmanuel, te ANtwerpen (notaris Nacht-Minne)

Van de graanmolens zijn heden binnen het gebouw nog drie manieren van aandrijving te zien: door waterrad, door dieselmotor met vliegwiel en door waterturbine. Op de steenzolder bevinden zich nog de twee steenkoppels, met maalstoelen in goede toestand. Aan de buitenzijde zijn rad en sluiswerk niet meer aanwezig, wel de (Kaplan)turbine. In 1961 werd alle molenactiviteit gestaakt. De overgebleven gebouwen van de korenmolen werden met hun interieur op 24.12.1980 beschermd als monument en samen met hun omgeving als dorpsgezicht. De oliemolen op de linkeroever (Malderen) is totaal verdwenen, maar de sluis is nog aanwezig (zonder waterwiel). De molen is normaal niet voor bezoekers toegankelijk. 

De huidige private eigenaar plant in eerste fase een restauratie van beide gebouwen (ook van de voormalige oliemolen aan de overzijde van de beek) en in latere fase een draaivaardige (mogelijks maalvaardige restauratie). Eind 2009 werd een restauratiedossier ingediend. Ontwerper is ir.-arch. Sabine Okkerse uit Horebeke.

Lieven DENEWET, Marcel SLACHMUIJLDERS & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Stadsarchief Mechelen, Schepenregisters, nr. 228, fol. 21v en 22r, 17 februari 1606 (koop) en id., fol. 22r en 22 v, 17 februari 1606 (over de rente) (vondst van de heer François van der Jeught, Mechelen, bij het ontsluiten van dat register).
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1841) 
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- "Een watermolendossier: de Koevoetmolen te Londerzeel", in: Molenecho's, XV, 1987, nr. 1, p. 5-16;
- M. Sacré, "Toponymie van Londerzeel met historische aanteekeningen", in: Eigen Schoon en de Brabander, XVI, 1933, p. 55-62, 113-121, 250-256 en 335-342;
- M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961;
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 4: arrondissement Leuven (A-L)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1993;
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 2: arrondissement Halle-Vilvoorde (A-L)", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem", 1991;
- Alfons Moeyersons, "De Molens van Londerzeel", in: Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel, 2004, nr. 1, p. 3-18.
Marcel Slachmuylders, "De Koevoetmolen (1390-1920)", Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel, 1991, 4, p. 3 e.v.
- Frans Vranckaert, "Voor water werden vroeger vele en lange processen gevoerd", Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel, 1996, 1, p. 42 e.v.; 2, p. 94 e.v.; 4, p. 199 e.v.; 1997, 2, p. 83; 3, p. 110.
- Sabine Okkerse bvba, "Watermolen 'Koevoet' te Londerzeel", Tijdschrift van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Londerzeel,  2009, 1, p. 40 e.v.