Op de "Merxem heyde" bij de "Oude Bareel" (huidige Molenlei) werd reeds in 1313 melding gemaakt van een "Molenberch" van ruim 5 meter hoog. De standaardmolen zelf wordt pas in 1479 vermeld in een register over de tienden van Merksem. De uitbaters moesten een cijns betalen aan de heer van Merksem
De molen werd op 25 mei 1561 verkocht door de markgraaf van Bergen op Zoom aan Antoon van Strale, een hervormingsgezinde. Zijn goederen waaronder de molen werden in 1568 aangeslagen. Molenaar was toen Jan Scepers voor 196 gulden per jaar.

De molen werd rond 1580 vernield bij de gevechten rond Antwerpen. Pas na lange tijd vonden we er opnieuw melding van. In 1756 hoorde hij toe aan P.J. Roosens en in 1833 aan Jacobus Martinus Roosens-Willekens. Het kadaster registreerde toen: "deze molen is in hout vervaardigd, hij heeft twee paar mlensteenen, is minder gunstig gelegen en niet verhuurd". Na zijn overlijden erfden zijn weduwe en kinderen de molen. Op 1 februari 1869 werd de molen verkocht aan zoon Frans Roosens-Spruyt (akte notaris De Bruyn). Deze verkocht hem op 24 juni 1880 aan Modest Modest Janssens-Peeters, molenaar te Merksem (akte notaris De Bruyn).

Deze molen waaide om terwijl hij maalde op 21 maart 1883. Niet enkel de storm was de oorzaak, er werd eveneens gewezen naar de slechte toestand van de kruisplaten ("het onsterck kruiswerk").  Door de val geraakte de molenaarsknecht gekneld door de zakken en kon hij zich niet bevrijden, maar had toch geen zwaar letsel bekomen.

Voor mulder Modest Janssens had het omwaaien van de molen grote gevolgen. Hij kon het geld voor de herbouw waarschijnlijk niet bij elkaar krijgen en verkocht de puinhoop in 1885 aan degene van wie hij de molen had gekocht: Frans Roosens-Spruyt.

Frans Roosens kocht een nieuwe molen in Schaarbeek en liet hem in 1885 op de oude teerlingen weer oprichten. Het ligt voor de hand dat van beide molens materialen verwerkt werden in de nieuwe molen, hetgeen ook in het Nederlands vakblad "De Molenaar" van 20.07.1927 wordt vermeld: "Deze molen, van eeuwen her dateerend, stond eerst in Merxem (België), alwaar hij was opgebouwd uit materiaal van twee gelijksoortige molens, namelijk van één te Merxem en één te Schaerbeeck (eveneens in België).

Dat Roosens de zaak terugnam, was niet verwonderlijk, als men kijkt naar de financiering van de verkoop in 1880. Op 24 juni van dat jaar werd de molen door de erfgenamen van Vicotr Roosens verkocht aan Modest Janssens voor een bedrag van 10.000 frank. Aan de verkoper diende 2000 frank te worden betaald op 1 juli 1881 en de overige 8000 frank binnen vijftien jaar te rekenen vanaf 1 juli 1880. Roosens had dus nog maar weinig geld binnen! De windmolen bracht voor Roosens nog meer narigheid. Zo moest hij in kort geding verschijnen voor de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen. De oorzaak van de val van de molen diende vastgesteld te worden.

In 1896 verkocht Frans Roosens de molen aan Viktor Schrauwen uit Rijsbergen. Deze brak de molen af en bouwde hem terug op in Roosendaal (NL) langsheen de Bredaseweg.
In 1966 werd de molen nogmaals verplaatst: ditmaal naar de huidige Willem Elsschotlaan. Daar staat de molen nog steeds.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Zie ook: Schaarbeek, Windmolen van Helmet
             Roosendaal (op de Nederlandse Molendatabase)

"Het Handelsblad van Antwerpen", 23 maart 1883
"Men schrijft uit Merxem dat den 21 meert aldaar de molen van M. Janssens is omgevallen. De oorzaak wordt toegeweten aan het onsterk kruiswerk, waarop de molen rustte. De knecht is er, gelukkiglijk, zonder kneuzingen afgekomen. De molen is tot spaanders. M. Janssens had dien eigendom nog maar onlangs gekocht.

"Het Handelsblad van Antwerpen, 24 maart 1883
"Een zwaar onheil is door de stormen dezer week te Merxem gebeurd. De groote windmolen, gestaan bezijden den Ouden Bareel, is, terwijl hij volop aan 't draaien was, omgevallen. De molenaarsknecht met zich slepende, die tusschen het zakgoed gevonden werd, kunnende zichzelven niet verlossen, maar hebbende gelukkiglijk geen zwaar letsel bekomen.
Zeer vele personen komen voortdurend deze ramp bezichtigen.
An 't opruimen is nog niet begonnen.
Edelmoedige vrienden hebben ter plaatse eene bus geplaatst, om den eigenaar in staat te stellen eenigszins zijn geleden verlies te herstellen, wiens gansche bezitting met een slag aldaar ten gronde ligt.

Louis Van Soom, "De windmolen 100 jaar uit Merksem verdwenen", De Kijkuit (Merksem), XXVI, 1998, 102, p. 24-31.
Hugo Lambrechts-Augustijns, "De windmolen van Merksem op de Molenheide", in: De Kijkuit. Merksems Heemkundig tijdschrift, juni 1999, nr. 106, p. 55-59.
Hugo Lambrechts-Augustijns, "De molen van Merksem", in: De Kijkuit. Merksems Heemkundig tijdschrift, sept.1999, nr. 107, p. 4-11.
Hugo Lambrechts-Augustijns, "De windmolen van Merksem", in: De Kijkuit. Merksems Heemkundig tijdschrift, dec. 1999, nr. 108, p. 9-18.
Ton Meesters, "Belgische windmolens in Nederland", Molenecho's, XIX, 1991, 3 (Speciaal themanummer 5).
Georges Kockelberg, "Historische molenvermeldingen in en om Antwerpen. Een blik op de 1000-jarige geschiedenis der Antwerpse molens", Antwerpen, 1986.
Herman Holemans & P.J. Lemmens, "Molens van de Voorkempen en van Groot-Antwerpen", Nieuwkerken, 1983.
M.A. Duwaerts e.a., "De Molens in Brabant", Brussel, 1961.
Em., "Oude Belgische graanmolen nadert voltooiing te Roosendaal", in: De Nieuwe Gazet, 16.01.1967.
P. Goetschalckx, "Schooten en Merxem. Oorkonden", in: Bijdragen tot de Geschiedenis, III, 1904, p. 551-556; IV, 1905, p. 191-201 en 434-438 en VII, 1908, p. 283-308.
P. Goetschalckx, "Geschiedenis van Schooten, Merxem en Sint-Job-in-'t-Goor", I-II, Ekeren, 1919-1920.
H. Heitzer, "Een reizende molen", in: Ons Heem, XX, 1966, p. 115.
H. Heitzer, "Belgische Standaardmolen verheven tot monument in Nederland", in: De Nieuwe Gids, 14.02.1966.
H. Heitzer, "Molen uit  Anderlecht wordt Nederlands monument", in: Het Laatste Nieuws, 15.02.1966.
H. Heitzer, "Een Anderlechtse standaardmolen wordt monument in Nederland", in: Het Laatste Nieuws, 16.02.1966.
H. Heitzer, "De molen van Roosendaal", in: De Spijcker, XXIV, 1967, p. 117-130.
H. Holemans, "Tweemaal verpalatste windmolens", III, in: Ons Heem, XXII, 1968, p. 234-235.
H.J., "Molen van Merksem kreeg nieuwe bestemming", in: De Nieuwe Gazet, 13.09.1966.
L.E., "Reizende standaardmolen van Merksem", in: Ons Heem, XXI, 1967, p. 77.
E. Muys & L. Michielsen, "Merksem in oude prentkaarten", Zaltbommel, 1972.
F. Prims, "Geschiedenis van Merksem", Antwerpen, 1951.
F. Van de Vijver, "Molen te koop te Merksem", in: Heemkundig Handboekje, VIII, 1960, nr. 2, p. 31.
W(eyns) J., "Tweemaal verplaatste windmolens I", in: Ons Heem, XXII, 1968, p. 22.
X, "Gedenkboek der eeuwfeesten van de Koninklijk Harmonie Sint-Bartholomeus te Merksem", Merksem, 1926.
X, "Reizende standaardmolen", in: De Belgische Molenaar, LXII, 1967, p. 250.
S. Zoetmulder, "De Brabantse Molens", Helmond, 1974.